İsviçre’de art arda yaşanan sıcak hava dalgaları, çalışanları zor durumda bırakıyor. 30 dereceyi aşan sıcaklıklar iş verimini düşürürken, “Hitzefrei” yani sıcak nedeniyle işten muaf tutulma konusu yeniden gündeme geldi. Peki çalışanların yasal olarak bu konuda hangi hakları var?

NET BİR SICAKLIK SINIRI YOK

İsviçre’de işyerlerinde sıcak nedeniyle çalışmaya ara verilmesi için net bir sıcaklık sınırı bulunmuyor. Ancak işverenlerin çalışanlarını sıcaklardan koruyacak önlemleri alması yasal bir zorunluluk. Bu önlemler arasında vantilatör sağlanması, klima kullanımı, esnek çalışma saatleri ve uygun kıyafet kuralları yer alıyor.

Özellikle ofis ortamlarında 34 dereceyi aşan sıcaklıklarda, İsviçre Ekonomi Sekreterliği (Seco) teknik ve organizasyonel önlemlerin devreye girmesini öneriyor. Bu önlemler arasında mola sayısının artırılması ve mesai saatlerinin erkene çekilmesi de bulunuyor.

AÇIK ALANDA ÇALIŞANLAR İÇİN SINIR DAHA DÜŞÜK

Açık havada ağır işler yapanlar için sıcaklık daha büyük bir risk. Seco’nun önerilerine göre, dış mekânda ağır iş yapanlar için 36 dereceden itibaren özel uzmanların durumu değerlendirmesi gerekiyor. Hafif işler için bu sınır 39 derece. İnşaat sektöründe ise işçilere soğutucu yelekler, şapka, güneş kremi gibi koruyucu ekipmanlar sağlanmalı.

Unia Sendikası’ndan Chris Kelley, bu kuralların sık sık ihlal edildiğini ve işverenlerin zaman baskısı nedeniyle iş güvenliğini ikinci plana attığını söylüyor. Sendika, Suva’nın en yüksek sıcaklık uyarı seviyesinde (33°C ve üzeri) açık alandaki gölgesiz işlerin geçici olarak durdurulmasını talep ediyor.

ÇALIŞMA SAATLERİNİ VE YERİNİ DEĞİŞTİRME HAKKI

Çalışanlar, eğer çalışma saatlerini serbestçe belirleyebiliyorlarsa sıcaklık nedeniyle saatlerde veya çalışma yerinde değişiklik yapabilir. Ancak bu, çoğu durumda işverenin onayına bağlı. Örneğin, home-office çalışmak ya da daha serin bir saat diliminde işe başlamak işverenle önceden konuşularak yapılmalı.

GEBE VE HASSAS GRUPLARA ÖZEL KORUMA

Hamileler veya sağlık açısından risk grubunda yer alanlar için özel düzenlemeler geçerli. İş Kanunu, bu kişilerin ve doğmamış çocuklarının sağlıklarının tehlikeye atılamayacağını açıkça belirtmekte. Bu durumda daha sık mola, yer değişikliği ya da işten muafiyet gündeme gelebilir.

ÇOCUĞU HİTZEFREİ ALAN VELİ NE YAPACAK?

Çocuğu okulda sıcak nedeniyle erken gönderilen ebeveynler, işe gitmeme hakkına sahip olabilir. Ancak bu süre için ücret ödenmesi zorunlu değil. Yine de işverenle esnek çözümler bulunması tavsiye ediliyor.

İŞVERENLER VE SENDİKALAR NE DİYOR?

İsviçre İşverenler Birliği’nden Stefan Heini, mevcut yasaların ve sektör bazlı kontrol listelerinin yeterli olduğunu savunuyor. Ancak esnek çalışma saatleri konusunda mevcut mevzuatın daha fazla esnekliğe izin vermediğini de belirtiyor. Heini, çalışanların ise kurallara uyarak bol su içmeleri, koruyucu giysiler giymeleri ve güneşten korunmaları gerektiğini vurguluyor.

SONUÇ: İsviçre’de “Hitzefrei” kavramı yasal olarak yer almasa da, işverenlerin çalışanları sıcaklara karşı koruma yükümlülüğü var. Özellikle açık alanda çalışanlar ve risk grubundaki kişiler için önlemler kaçınılmaz. Sıcak havalar devam ettikçe, işyerlerinde esneklik ve işçi sağlığı tartışmaları da sürecek gibi görünüyor.

GÜNCEL | 3 DAKİKALIK OKUMA
Mallorca’nın en gözde noktalarından Formentor Yarımadası’nda bulunan görkemli bir villa satışa çıktı. Fiyat etiketi: Tam 23,8 milyon Euro.

İsviçreli mirasçı Simone Eigensatz, babası Walter Eigensatz’tan kalan lüks villayı satışa sundu. Lucerneli iş insanı Walter Eigensatz, Almanya’da işlettiği psikososomatik tedavi klinikleriyle kazandığı servetiyle Mallorca’da bu rüya gibi malikaneyi inşa etmişti. Şimdi ise bu eşsiz mülk yeni sahibini arıyor.

ADI GİBİ İDDİALI: “ADLERHORST” – KARTAL YUVASI

Villanın ismi, Almanca’da “Kartal Yuvası” anlamına gelen Adlerhorst – İspanyolcası Nido de Águilas. Adeta bir kartal yuvası gibi yükselen bu malikane, 180 derecelik nefes kesen Akdeniz manzarasına sahip. 869 metrekarelik yaşam alanı, 7 geniş yatak odası, 2 yüzme havuzu ve yapay bir şelaleyle birlikte 22.337 metrekarelik bir araziye yayılıyor.

MAHREMİYET VE KONFOR BİR ARADA

Villanın konumu, gizlilik arayanlar için ideal. Çam ormanlarının arasında, kayalık bir tepeye konumlanmış bu ev, tam bir inziva alanı. Üstelik ünlü Formentor Plajı’na yalnızca birkaç dakikalık mesafede.

Simone Eigensatz, Mallorca Zeitung gazetesine verdiği röportajda, “Babam her şeyin en iyisini isterdi. Altın kaplama muslukları Paris’ten getirtmişti,” diyerek villanın ne denli lüks olduğunu vurguluyor.

İÇ MEKÂNLARDA LÜKSÜN ZİRVESİ

Villanın zemin katında iki adet en-suite yatak odası yer alırken, üst katta beş yatak odası daha bulunuyor. Ana süit, Arap esintileri taşıyan bir duş, yerleşik küvet ve jakuzi ile donatılmış. Jakuzi ise doğrudan deniz manzarasına açılıyor.

Villanın satışıyla ilgilenenler için iyi haber: İç dekorasyonda değişiklik yapılabiliyor. Ancak bölgenin doğa koruma alanı olması sebebiyle dış yapıya dair kısıtlamalar bulunuyor.

BİR YATIRIM, BİR HAYAL, BİR YAŞAM TARZI

Yaklaşık 22,3 milyon İsviçre Frangı değerindeki bu villa, yalnızca bir ev değil, aynı zamanda eşsiz bir yaşam tarzı ve prestij yatırımı olarak öne çıkıyor.

Dijital ödemelerle gelen kayıt, vergi ve emeklilik tartışmalarını da beraberinde getirdi

📌 Haber: İsviçre’nin Sesi – Cemil Baysal
🕒 Okuma süresi: 3 dakika

📅 11 Haziran 2025

BERN – İsviçre Federal Konseyi üyesi Elisabeth Baume-Schneider, kartla ve dijital yollarla ödenen bahşişlerin AHV (emeklilik sigortası) primine dahil edilmesini gündeme taşıdı. Sosyal güvenlik sisteminin finansal sürdürülebilirliğini artırmayı amaçlayan öneri, gastronomi sektöründe yeni bir tartışmanın fitilini ateşledi.

💳 ELEKTRONİK BAHŞİŞLER SİSTEME GİRİYOR

Öneriye göre, özellikle son yıllarda yaygınlaşan kredi kartı ve mobil ödeme sistemleriyle verilen bahşişler artık “resmi gelir” olarak değerlendirilecek. Bu sayede hem kayıt dışılık azalacak, hem de çalışanların gelecekteki emeklilik hakları güçlendirilecek.

Baume-Schneider, bu düzenlemenin hem devlet hem çalışanlar için kazan-kazan olacağını savunuyor:

“Kısa vadede ufak kesintiler yaşansa da, uzun vadede güvenli bir emeklilik sistemi oluşturulur.”

💰 DEVLETE 50 MİLYONLUK EK GELİR BEKLENİYOR

İsviçre’de gastronomi sektöründe yıllık bahşiş tutarının 600 milyon ile 1 milyar Frank arasında olduğu tahmin ediliyor. Bu öneri yasalaşırsa, AHV sistemine yılda 20–50 milyon Frank arasında ek katkı sağlanabileceği öngörülüyor.

🔄 DESTEK VE ELEŞTİRİLER

Destekleyenler, önerinin uzun vadeli faydalarını öne çıkarıyor:

• Çalışanlar emeklilikte daha yüksek maaş alabilir,
• Kayıt dışılık azalır,
• Sisteme güven artar.

Ancak eleştirenler de az değil:

• SVP Ulusal Meclis Üyesi Esther Friedli: “Bu, doğrudan çalışanın cebinden kesilen ek bir yük.”
• Gastrosuisse: “Restoranlar bahşiş alımını tamamen yasaklayabilir. Müşteri motivasyonu düşer, hizmet fiyatları artar.”
• Unia Sendikası: “Artan bürokratik işlemler ve muhasebe yükü, işletmelere ek maliyet yaratır.”

🔥 GASTRONOMİ ÇALIŞANLARINDAN BAKANA TEPKİ: “GELSİN DE BİR GÜN BİZİMLE ÇALIŞSIN!”

Bahşişlerin dijital sistemle AHV’ye dahil edilmesi önerisi, doğrudan sahada çalışan servis elemanları ve restoran personeli arasında büyük bir öfkeye neden oldu. Çalışanlar, karar merciindeki yetkililerin sektördeki gerçek yükü bilmeden masa başından düzenleme yapmasına tepkili:

“Gelsin bakan da bizimle aynı tempoda bir akşam çalışsın, servis yapsın, ayakta kalsın… sonra bu sistemden bahsetsin.”
“Hafta sonları sabahın köründen gece yarısına kadar çalışıyoruz. Bu bahşiş bizim hakkımız, sadaka değil.”
“Dijital takip kolay olabilir ama bu işi gerçekten yapanlar ne kadar yoruluyor, kimse hesap etmiyor.”

Çalışanlar, önerilen sistemin uzun vadeli faydalarından ziyade, şu anda karşı karşıya kaldıkları geçim zorluklarının daha öncelikli olduğunu savunuyor.

⚖ YASAL DURUM: BAHŞİŞ ZATEN MAAŞIN BİR PARÇASI

Mevcut yasal çerçevede, bahşişler maaşa dahil edilmek zorunda değil. Ancak bu gelirler çalışan maaşının %10’unu aşıyorsa, AHV ve vergiye tabi tutulabiliyor.
Kartla ödenen her bahşişin artık sistemde dijital iz bırakması, bu yasal boşluğun yeniden tanımlanmasını zorunlu kılıyor.

📆 NE ZAMAN UYGULAMAYA GİREBİLİR?

Henüz taslak aşamasındaki öneri, İsviçre Sosyal Güvenlik Dairesi (BSV) tarafından sonbaharda hazırlanacak kılavuzla netleşecek. Uygulamanın yürürlüğe girmesi durumunda 2026 veya 2027 yılına kadar geçiş süreci öngörülüyor.
Kantonlar bu konuda kendi uygulama modellerini geliştirme özgürlüğüne sahip olacak.

🧭 NE DEĞİŞECEK?

• Çalışanlar: Kısa vadede net gelirde düşüş olabilir, ancak emeklilik maaşı artabilir.
• İşletmeler: Ek vergi ve raporlama yükü; bahşiş kültürünün azalması riski.
• Devlet: AHV’ye ciddi ek gelir ve kayıt dışılıkla mücadelede önemli adım.

🔍 SONUÇ: DENGELİ BİR REFORM MU, YOKSA FAZLA MI MÜDAHALE?

İsviçre gastronomi sektöründe çalışanlar ve işletmeler, bu değişikliğe temkinli yaklaşıyor. Devlet tarafı reformun sosyal güvenlik sistemine katkısını vurgularken, çalışanlar yaşadıkları yoğun tempoya rağmen ellerindeki son motivasyon kaynağının da törpülenmesinden endişeli.

Önümüzdeki aylarda kantonlar ve sendikaların göstereceği tavır, bu reformun kaderini belirleyecek.