İsviçre’de göç ve nüfus artışı yeniden siyaset gündeminin en üst sıralarına taşındı. “10-Milyon-İsviçre” adıyla bilinen halk inisiyatifi, ülke nüfusunun 2050 yılına kadar 10 milyon kişiyle sınırlandırılmasını hedefliyor. Ancak birçok siyasetçi ve uzman, bu girişimin özellikle kırsal ve sınır bölgeleri için ciddi riskler barındırdığı uyarısında bulunuyor.

Göç Sınırı ve Serbest Dolaşım Endişesi

İnisiyatif, başta SVP (İsviçre Halk Partisi) olmak üzere göç karşıtı çevreler tarafından destekleniyor. Girişimin temel amacı, göçü sert biçimde sınırlayarak İsviçre’nin nüfus artışını durdurmak. Ancak bu hedefe ulaşmak için Avrupa Birliği ile yürürlükte olan serbest dolaşım anlaşmasının (Personenfreizügigkeit) fiilen sona erdirilmesi gerekebileceği ifade ediliyor.

Bu durumun, İsviçre’nin AB ile olan ekonomik ve siyasi ilişkilerini zedeleyebileceği belirtiliyor. Özellikle iş gücü piyasasında AB ülkelerinden gelen çalışanlara bağımlı olan sektörlerin bundan ağır darbe alacağı vurgulanıyor.

“En Büyük Zararı Kırsal Bölgeler Görür”

Ständerat üyesi Benedikt Würth (Merkez Parti), inisiyatifin kabul edilmesi halinde sonuçların büyük şehirlerden önce kırsal ve sınır bölgelerinde hissedileceğini söylüyor. Würth’e göre, göçün kısıtlanması:

• Sağlık ve bakım sektöründe personel açığını büyütecek,
• Tarım, turizm ve küçük işletmelerde iş gücü bulmayı zorlaştıracak,
• Zaten nüfus kaybı yaşayan bölgelerin daha da zayıflamasına yol açacak.

Benzer bir uyarı Sosyal Demokrat Parti’den Jon Pult tarafından da dile getiriliyor. Pult, “Bu inisiyatif İsviçre’yi daha sürdürülebilir hale getirmez, aksine ekonomik olarak içine kapanan ve bölgeler arası eşitsizliğin arttığı bir ülkeye dönüştürür” değerlendirmesinde bulunuyor.

Ekonomi ve Refah Risk Altında

Eleştirmenlere göre nüfus artışını yalnızca göçle ilişkilendirmek, İsviçre ekonomisinin gerçeklerini göz ardı ediyor. Ülkede birçok sektör — özellikle sağlık, inşaat, bilişim ve sanayi — yabancı iş gücü olmadan ayakta kalmakta zorlanıyor. Göçün sert şekilde sınırlandırılması, ekonomik büyümenin yavaşlaması ve refah seviyesinin düşmesi riskini beraberinde getiriyor.

Ayrıca serbest dolaşımın sona ermesi durumunda, İsviçre’nin Avrupa Birliği ile yaptığı diğer ikili anlaşmaların da tehlikeye girebileceği hatırlatılıyor. Bu da ihracat, araştırma projeleri ve eğitim alanlarında ciddi sonuçlar doğurabilir.

Parlamento Olumsuz, Son Söz Halkın

Federal Parlamento’nun her iki kanadı da söz konusu inisiyatifin reddedilmesini tavsiye ediyor. Hükümet ve iş dünyası temsilcileri, nüfus artışıyla mücadelenin yasaklar ve sert kotalar yerine, altyapı yatırımları ve akılcı planlama ile yapılması gerektiğini savunuyor.

Buna rağmen son karar İsviçre halkına ait olacak. “10-Milyon-İsviçre” inisiyatifi, 2026 yılında yapılması beklenen halk oylamasında sandığa gidecek.

İsviçre’de sığınmacılarla ilgili çok şey konuşuluyor ama bazı haklar pek bilinmiyor. Haklar; N, F, B ve S statüsüne göre değişiyor. İşte kısa ama dolu dolu bir çerçeve 👇

🔵 S Statüsü nedir? (Kısaca)

S statüsü, savaş nedeniyle (özellikle Ukrayna) İsviçre’ye gelenlere verilen özel koruma statüsüdür.
Klasik iltica sürecinden farklı ve daha hızlıdır.

1️⃣ Çalışma hakkı (tam yasak değil)

Birçok kişi sığınmacıların çalışamadığını sanır ama bu tam doğru değildir.

🔹 N ve F statüsü:

• Başvurudan sonra genelde ilk 3 ay çalışamazlar
• Sonrasında:
  • Kanton izniyle
  • Belirli sektörlerde (tarım, temizlik, inşaat, bakım vb.)
    çalışma izni verilebilir
• Maaşlardan özel katkı payı kesilebilir

📌 Özellikle F izni olanlar pratikte daha kolay çalışır.

🔹 S statüsü (önemli fark):

• ✅ Bekleme süresi olmadan çalışabilir
• ❌ Sektör kısıtı yok
• ⚠️ Kanton bildirimi yeterlidir

➡️ S statüsü çalışma açısından en avantajlı sığınmacı statüsüdür.

2️⃣ Ücretsiz sağlık sigortası ve tedavi

• Tüm sığınmacılar (N / F / B / S)
  zorunlu sağlık sigortası kapsamındadır
• Doktor, hastane, acil servis hakları vardır
• Psikolojik destek ve travma tedavileri dahildir

⚠️ Doktor seçimi kanton tarafından sınırlandırılabilir

3️⃣ Ücretsiz avukat / hukuki destek

• Sığınma sürecinde
• Devlet tarafından ücretsiz hukuki danışman sağlanır
• İtiraz (rekurs) süreçlerinde destek alabilirler

📌 Bu sistem State Secretariat for Migration (SEM) gözetimindedir.

➡️ S statüsünde klasik iltica davası olmadığı için
hukuki süreç daha sınırlıdır ama bilgilendirme desteği vardır.

4️⃣ Çocuklar için tam eğitim hakkı

• Tüm statülerde çocuklar:
  • Zorunlu eğitime gider
  • Dil kursları ve uyum sınıfları alır
• Eğitim hakkı, başvurunun sonucu beklenirken bile geçerlidir

📌 S statüsündeki çocuklar doğrudan kanton okullarına entegre edilir.

5️⃣ Aile birleştirme (S statüsü dahil)

• B ve F statüsü:
  Şartlı ama mümkün (gelir, konut, süre)
• S statüsü:
  ⚠️ Daha hızlı ve esnek
  Eş ve çocuklar genelde birlikte korunur

6️⃣ Kanton değiştirme

• N / F: Çok zor, istisnai
• B: Serbest
• S:
  ⚠️ Kanton iznine bağlı ama
  iş, aile ve konut gerekçesiyle mümkün

7️⃣ Din, ibadet ve kültürel haklar

Tüm statüler için geçerli:

• Dinini yaşama
• İbadet etme
• Dini bayramları kutlama
  anayasal güvence altındadır

8️⃣ Sosyal yardım + nakit destek

• Barınma
• Gıda / harçlık
• Kıyafet, ulaşım yardımı

📌 S statüsünde yardımlar:

• N ve F’ye göre daha düzenli
• Çalışmaya başlandığında kademeli azaltılır

9️⃣ Ayrımcılığa karşı koruma

Irk, din, milliyet nedeniyle:

• Hakaret
• Şiddet
• Ayrımcılık
  durumlarında hukuki başvuru hakkı vardır
  (S statüsü dahil)

🔎 Kısa özet (tek bakışta)

• ❌ “Sığınmacıların hiç hakkı yok” → Yanlış
• ✅ Sağlık, eğitim, hukuk desteği var
• 🟢 S statüsü en hızlı ve esnek haklara sahip
• ⚠️ Haklar N / F / B / S statüsüne göre değişir

2025 yılının son günlerine girilirken ve 2026’ya sayılı günler kala, İsviçre’nin yıl boyunca yabancılara yönelik ya da yabancıları doğrudan ilgilendiren kararlarına, isviçreninsesi +41 olarak geriye dönük bir bakış atıyoruz.

Federal hükümet, 2025’te göç ve yabancılar politikasında köklü bir yön değişikliğine gitmese de, ülkede yaşayan ve yaşamayı planlayan yabancıları doğrudan etkileyen önemli düzenlemeleri hayata geçirdi.

Yıl genelinde alınan bu kararlar; çalışma izinlerinden üniversite harçlarına, geçici koruma statüsünden entegrasyon koşullarına kadar geniş bir alanı kapsadı. Uzmanlara göre İsviçre, 2025 boyunca “kontrollü ve seçici göç” politikasını korurken, iş gücü ihtiyacı ile toplumsal uyum hedefleri arasında hassas bir denge kurmaya çalıştı.

Çalışma İzinlerinde Kota Sistemi 2025’te de Devam Etti

2025 yılı boyunca İsviçre, AB/EFTA dışı ülke vatandaşları için uygulanan çalışma izni kotası sistemini sürdürdü. Kısa süreli (L tipi) ve uzun süreli (B tipi) oturum ve çalışma izinleri, federal düzeyde belirlenen yıllık kontenjanlar kapsamında verildi.

Bu uygulama, Türkiye gibi üçüncü ülkelerden gelen nitelikli çalışanlar açısından yüksek rekabetin ve titiz başvuru süreçlerinin devam ettiği bir yılı beraberinde getirdi.

Öte yandan, Hırvatistan vatandaşları için kota uygulamasının 1 Ocak 2025 itibarıyla tamamen kaldırılması, yılın dikkat çeken adımlarından biri oldu. Bu karar, AB içi serbest dolaşımın İsviçre nezdinde kademeli olarak genişletildiğinin önemli bir göstergesi olarak değerlendirildi.

Yabancı Öğrenciler İçin 2025 Daha Pahalı Bir Yıl Oldu

Geride kalan yılın en çok tartışılan başlıklarından biri de yabancı öğrencilere yönelik üniversite harçları oldu. Özellikle federal teknik üniversiteler başta olmak üzere bazı yükseköğretim kurumlarında, İsviçre vatandaşı olmayan öğrenciler için dönemlik eğitim ücretleri artırıldı.

Yetkililer bu artışı, “kamu kaynaklarının sürdürülebilir kullanımı” gerekçesiyle savunurken, karar 2025’te İsviçre’yi uluslararası öğrenciler açısından daha maliyetli bir eğitim ülkesi hâline getirdi.

⸻

Geçici Kabul Edilen Göçmenler İçin Önemli Kolaylık

2025’in ortasında yürürlüğe giren düzenlemelerden biri, geçici kabul statüsündeki yabancılar (F izni) için kanton değişikliği sürecinin kolaylaştırılması oldu.

1 Haziran 2025 itibarıyla iş bulan geçici kabul edilmiş göçmenler, çalışacakları yerin bulunduğu kantona daha hızlı ve esnek şekilde taşınma imkânı elde etti.

Bu adım, yıl boyunca özellikle iş gücü piyasasına entegrasyonu hızlandırmayı amaçlayan pragmatik bir düzenleme olarak öne çıktı.

Ukraynalılar İçin Geçici Koruma 2027’ye Uzatıldı

İsviçre Federal Konseyi, 2025 yılı içinde aldığı kararla Ukrayna’dan gelen sığınmacılar için geçici koruma statüsünü 2027’ye kadar uzattı. Böylece bu statüye sahip kişiler, 2025 boyunca olduğu gibi çalışma, eğitim ve sosyal yardımlara erişim haklarını korumayı sürdürdü.

Karar, İsviçre’nin 2025’te de insani koruma politikasından geri adım atmadığını gösteren önemli bir işaret olarak yorumlandı.

Entegrasyon Şartları 2025’te Daha da Belirleyici Oldu

Yıl boyunca yürürlükte kalan Yabancılar ve Entegrasyon Yasası, oturum izinlerinin uzatılmasında ve kalıcılık süreçlerinde belirleyici rol oynadı.

Dil öğrenimi, ekonomik hayata katılım ve kamu düzenine uyum, 2025’te de yabancılar için vazgeçilmez kriterler arasında yer aldı.

2025’in Ardından Genel Değerlendirme

Uzmanlara göre 2025, İsviçre’nin yabancılar politikasında “kapıları kapatan” değil, ancak yüksek standartları koruyan ve seçici yaklaşımı sürdüren bir yıl oldu. Çalışma izni kotaları ve artan eğitim maliyetleri yabancılar için süreci zorlaştırırken; iş gücüne katılımı kolaylaştıran adımlar ve geçici korumanın sürdürülmesi dikkat çekti.

2026’ya girerken ortaya çıkan tablo net:
İsviçre, yabancılar için fırsatların olduğu; ancak bu fırsatlara ulaşmanın net kurallar, sıkı denetimler ve güçlü entegrasyon beklentileriyle mümkün olduğu bir ülke olmaya devam ediyor.