ETH Zürihli araştırmacılardan çığır açan buluş: Menstruasyon kanı üzerinden yumurtalık kanseri ve endometriozis gibi hastalıklar tespit edilebilecek.

OKUMA SÜRESİ: 3 DAKİKA

ZÜRİH – ETH Zürih’te görev yapan bilim insanları, kadın sağlığı alanında devrim niteliğinde bir yeniliğe imza attı. “MenstruAI” adı verilen teknolojiyle geliştirilen hijyenik pedler, adet kanından hastalık belirtilerini okuyabilen bir sensöre sahip. Bu sensör sayesinde kadınlar, düzenli olarak ve zahmetsiz bir şekilde sağlık durumlarını kontrol edebilecek.

COVİD TESTİ GİBİ AMA DAHA KAPSAMLI

Geliştirilen sistem, Covid-19 hızlı testlerine benzer bir şekilde çalışıyor. Ancak bu kez örnek olarak tükürük değil, menstruasyon kanı kullanılıyor. Sensör, kandaki belirli biyobelirteçleri (proteinleri) ölçerek olası hastalıklar hakkında bilgi veriyor.

Şu anda test şeridi;

• C-reaktif protein (CRP): Vücutta iltihap olup olmadığını,
• CEA: Kanser varlığını,
• CA-125: Özellikle endometriozis ve yumurtalık kanseri riskini gösterebiliyor.

Bu proteinlerin kanda bulunması durumunda test şeridi renk değiştiriyor. Rengin koyuluğu ise protein yoğunluğunu belirtiyor.

GÖZLE GÖRÜLEBİLİR, UYGULAMAYLA ÖLÇÜLEBİLİR

MenstruAI’nin sunduğu sonuçlar doğrudan çıplak gözle okunabiliyor. Ancak daha hassas bir ölçüm için ETH ekibi, yapay zekâ destekli bir mobil uygulama da geliştirdi. Uygulama, şeritteki renk değişimini analiz ederek daha doğru ve nesnel sonuçlar sunuyor.

Araştırmanın başyazarı Lucas Dosnon, “Uygulama, gözle fark edilmesi zor ton farklarını bile ölçebiliyor. Böylece sonuçlar subjektif yorumlara bağlı kalmadan değerlendirilebiliyor” diyor.

TASARIM VE KULLANICI DOSTU YAKLAŞIM

Projenin bir diğer ayağında ise Zürih Sanat Üniversitesi (ZHdK) ile işbirliği var. Amaç, teknolojiyi yalnızca işlevsel değil, aynı zamanda kullanıcı dostu ve erişilebilir hale getirmek. Araştırma ekibinden Inge Herrmann, “Kadınların bu teknolojiyi çekinmeden kullanabilmesi için hem teknik hem sosyal açıdan kabul gören bir tasarım hedefliyoruz” açıklamasında bulundu.

KADIN SAĞLIĞINDA YENİ BİR DÖNEM

MenstruAI, klinik teşhislerin yerini almak için değil, erken uyarı ve ön tarama aracı olarak kullanılmak üzere geliştirildi. Elde edilen şüpheli sonuçlar, bir doktor kontrolü gerekip gerekmediği konusunda fikir veriyor.

Araştırmacılar, teknolojinin özellikle sağlık altyapısının yetersiz olduğu bölgelerde önemli bir boşluğu doldurabileceğine inanıyor.

Herrmann, projenin arkasındaki felsefeyi şöyle özetliyor:

“Sağlık sisteminden söz ederken, kadınları dışarıda bırakamayız. Kadın sağlığı, hâlâ hak ettiği ilgiyi görmüyor. Bu sessizliği bozmak için cesur adımlar atmalıyız.”

Okuma süresi: 2 dakika Haber: Cemil Baysal
BERN – İsviçre’de dul maaşlarında uzun süredir eleştirilen cinsiyet ayrımı değişiyor. Ulusal Parlamento’nun Sosyal Güvenlik Komisyonu (SGK-N), dul maaşlarının kadın ve erkekler için eşit şartlarda düzenlenmesini öneren ilk kararı verdi.

Mevcut durum neydi?
Bugüne kadar yalnızca kadınlar – yani eşini kaybeden dul kadınlar – yaşam boyu dul maaşı alabiliyordu. Dul erkekler ise bu haktan sadece en küçük çocukları reşit olana kadar yararlanabiliyordu.

Yeni öneri ne getiriyor?
Komisyonun önerisine göre hem kadınlar hem de erkekler, ölen eşleriyle birlikte 25 yaşından küçük çocukları varsa dul maaşı alabilecek. Ancak bu maaş süresiz olmayacak:

• Dul maaşı, en küçük çocuk 25 yaşına geldiğinde sona erecek.
• Dul kişi yeniden evlenirse veya AHV emeklilik yaşına ulaşırsa, maaş kesilecek.

Evli olmayan çiftlere kötü haber
Federal Hükümet, evli olmayan ebeveynlerin de bu haktan yararlanmasını istemişti. Ancak SGK-N bu öneriye karşı çıktı. Komisyondan çıkan karara göre, dul maaşı sadece evli çiftlerin ardından söz konusu olacak.

Sonraki adım ne?
Yasa tasarısı Ulusal Meclis ve ardından Eyaletler Meclisi’nde oylanacak. Kabul edilirse, İsviçre sosyal güvenlik sistemi içinde önemli bir eşitlik reformu gerçekleşmiş olacak.

Hazırlayan: Cemil Baysal Okuma süresi: 2 dakika
25 Mayıs 2025
DAVOS – İsviçre’nin ünlü turizm beldesi Davos’taki Casino Davos, oyuncu koruma kurallarını ihlal ettiği gerekçesiyle yaklaşık 1 milyon Frank’lık ağır bir para cezasıyla karşı karşıya. Federal Oyun Komisyonu (ESBK), çevrimiçi oyunlarda yasa dışı uygulamalar tespit etti.

Ne oldu?
Ekim 2024’te alınan kararla ESBK, Casino Davos’a 971.075 Frank ceza kesti. Gerekçe: Online kumar oyunlarında oyuncu koruma yükümlülüklerine uymamak. ESBK sözcüsüne göre, sosyal koruma kuralları ihlal edildi ve yasal çerçeveye uyulmadı.

Casino Davos ne diyor?
Casino yönetimi suçlamaları reddediyor ve kararı mahkemeye taşıdı. Konuyla ilgili olarak federal mahkemeye başvuruldu. Süreç şu anda yargıya taşınmış durumda.

Sistematik ihlaller mi var?
Bu olay, İsviçre’deki kumar denetimlerinin sıkılaştığını gösteriyor. Kısa süre önce Casino Baden da benzer bir gerekçeyle 1,8 milyon Frank ceza almış ve bu ceza Federal Mahkeme tarafından onanmıştı. Söz konusu vakada, engellenmiş oyunculara reklam gönderilmiş, kara para aklamayı önleyici kurallara uyulmamıştı.

ESBK neye dikkat ediyor?

• Oyuncuların bağımlılıktan korunması
• Engellenen oyuncuların tekrar kazanılmaması
• Kara para aklamaya karşı sıkı tedbirler

Sonuç ne olabilir?
Eğer Federal Mahkeme, Casino Davos aleyhine karar verirse, bu, sektördeki diğer işletmeler için de emsal teşkil edebilir. Oyuncu koruması artık sadece etik değil, ciddi bir hukuki zorunluluk.