OKUMA SÜRESİ: 3 DAKİKA

ZÜRİH – 28 yaşındaki ETH Zürih doktorantı Marie Perrin, çevre dostu bir geri dönüşüm yöntemi geliştirerek “Young Inventors Prize 2025” ödülünde ilk 10’a girdi. Perrin’in yöntemi sayesinde, eski floresan lambalardan nadir toprak elementleri olan Europium ve Yttrium birkaç adımda ayrıştırılabiliyor.

Modern teknolojinin kalbinde yer alan nadir toprak elementleri (Rare Earth Elements – REE), akıllı telefonlardan rüzgâr türbinlerine kadar birçok cihazın üretiminde kullanılıyor. Ancak bu değerli metallerin %99’u hâlâ geri dönüştürülmüyor. Avrupa, bu elementlerin tamamını yurt dışından ithal ediyor. Marie Perrin’in geliştirdiği yöntem bu durumu değiştirebilir.

BİR LAMBANIN İÇİNDEN GELEN BİLİMSEL DEVRİM

Perrin’in süreci, floresan lambaların içindeki beyaz tozun alınmasıyla başlıyor. Bu tozda bulunan nadir toprak elementleri, özel bir asit çözeltisiyle sıvı hale getiriliyor. En büyük zorluk ise bu elementleri birbirinden ayırmak. Perrin bu noktada doğadan ilham aldı: Belirli enzimlerin metal elementlerle kurduğu etkileşimleri taklit ederek laboratuvarda bir molekül geliştirdi. Bu molekül, sadece belirli metalleri tanıyıp ayırabiliyor.

“Bu keşfi benzersiz yapan şey, 200 yıldır çözülemeyen bir probleme yeni bir yaklaşım sunması,” diyor Perrin.
“Doğanın işleyişine baktık, oradaki seçiciliği laboratuvarda yeniden inşa ettik.”

ANNEDEN KIZINA BULAŞAN KİMYA TUTKUSU

Marie Perrin, ABD’de Fransız bir ailenin çocuğu olarak dünyaya geldi. Bilime ilgisi küçük yaşta annesi sayesinde başladı. Annesi bir kimya öğretmeniydi ve evde yaptığı basit deneylerle onun merakını tetikledi. Perrin’in çocukluk ilham kaynağı ise Marie Curie idi.

“Annemin gösterdiği her deney, bana kimyanın aslında hayatın her yerinde olduğunu öğretti. Bu büyü beni hiç bırakmadı,” diyor.

ÇEVREYE VE GELECEĞE HİZMET

Perrin’in buluşu, Avrupa Patent Ofisi tarafından 2025’in en yenilikçi genç mucitleri arasında gösterildi. Ayrıca, çalışması bilim dergisi Nature’da yayımlandı. Kurduğu girişimle birlikte, sadece lambalardan değil, mıknatıslardan da nadir toprak elementlerinin geri kazanılmasını hedefliyor. Böylece üreticiler için çevre dostu ve sürdürülebilir bir tedarik zinciri oluşturulabilecek.

Marie Perrin, geliştirdiği teknolojiyle dünyayı daha yaşanabilir bir yer hâline getirmeyi amaçlıyor. Madenciliğe olan bağımlılığı azaltmak, doğaya verilen zararı en aza indirmek ve temiz teknolojilere geçişi hızlandırmak, onun bilimsel yolculuğunun başlıca hedefleri.

Bugün, yani 11 Mayıs’ta İsviçre’de Muttertag (Anne Günü) kutlanıyor. Bu gelenek, 100 yılı aşkın bir süredir varlığını sürdürüyor. Peki, bu özel günün arkasındaki tarihsel gelişmeler ve eğlenceli detaylar neler? İşte, annelerimizi onurlandırdığımız bu günde bilmediğiniz 8 ilginç gerçek.

1. Anne Günü Nasıl Ortaya Çıktı?

Aslında, anneler için özel günler tarihsel olarak çok eskiye dayanıyor. Antik Yunan ve Roma’da tanrıçalara ve annelere adanmış özel günler vardı. Ancak modern Anne Günü, 1908’de ABD’de Anna Marie Jarvis tarafından başlatıldı. Jarvis, annesinin ölümünün ardından anneler için bir hatırlatıcı gün düzenlemek istemişti. O gün, 1908‘de, annesinin 3. ölüm yıldönümünde gerçekleşti.

2. Anne Günü İsviçre’ye Nasıl Geldi?

İsviçre’de Anne Günü, 1914 yılında kutlanmaya başladı. İlk başta çok yaygın değildi, ancak 1930’larda büyük bir medya desteği ile hızla popülerleşti. İsviçre, Anne Günü’nü yasal bir tatil olarak kabul etmemekle birlikte, her yıl Mayıs’ın ikinci pazar günü kutlanmaya devam ediyor.

3. Anne Günü Hangi Ülkelerde Kutlanıyor?

Dünyanın dört bir yanında farklı tarihlerde Anne Günü kutlanıyor. İsviçre ve pek çok Batı ülkesi, her yıl Mayıs’ın ikinci pazar günü bu özel günü kutluyor. Ancak, bazı ülkelerde, örneğin bazı Arap ülkelerinde, 21 Mart’ta yani ilkbahar ekinoksu sırasında kutlanıyor. Bazı ülkelerde ise Anne Günü yerine Aile Günü kutlanıyor.

4. Anne Günü İçin Ne Kadar Harcama Yapılıyor?

Amerika’da Muttertag için 2024 yılında harcanan para 33,5 milyar dolar civarındaydı. Bu, Noel’den sonra en yüksek harcamanın yapıldığı gün olarak kaydedildi. Almanya’da ise 1,02 milyar Euro civarında bir harcama yapıldı. İsviçre’de ise bu rakam net olmasa da Anne Günü’nün ticari olarak oldukça önemli bir yer tuttuğu kesin.

5. İsviçre’deki Anne Sayısı Ne Kadar?

İsviçre’de 2023 verilerine göre, 20 yaş ve üzeri kadınların %69’u anne. Bu da yaklaşık 3,14 milyon kadının annelik yaptığı anlamına geliyor. İlginç bir şekilde, aynı yaştaki erkeklerin %61’i baba, bu da annelerin sayısının biraz daha fazla olduğunu gösteriyor.

6. En Popüler Anne Günü Hediyeleri Neler?

Almanya’da yapılan bir ankete göre, Anne Günü’nde en çok tercih edilen hediyeler çiçekler ve yemek davetleri. Ayrıca, tebrik kartları da oldukça popüler. Amerikan verilerine göre, yaklaşık %73‘ü, annelerine tebrik kartı göndermeyi tercih ediyor.

7. Anne Günü’nde Kaç Çiçek Satılıyor?

Almanya’da, Anne Günü’nde 130 milyon Euro’luk çiçek satışı yapılıyor. İsviçre’de de her yıl 15 ton çiçek ithal ediliyor. Bu çiçeklerin büyük kısmı Hollanda, Kenya ve Ekvador’dan geliyor.

8. Anne Günü’nde Kaç Telefon Araması Yapılıyor?

Her yıl 122 milyon telefon görüşmesi Anne Günü’nde yapılıyor. Özellikle pandemi döneminde bu rakam, 1,75 milyar dakika ile daha da arttı.

BERN – 29 Nisan 2025 – Bern Belediyesi, SP/Juso partisinin verdiği önergeye rağmen, vatandaşlık başvurularında alınan belediye düzeyindeki ücretleri kaldırmayı düşünmüyor. Belediye, bu kararını önergeye verdiği resmi yanıtta açıkladı.

Belediyeye göre, Bern şehri şu anda diğer Bern kantonu belediyelerine kıyasla oldukça düşük vatandaşlık ücretleri talep ediyor. Eğer bu ücretler tamamen kaldırılırsa, şehir yıllık yaklaşık 200.000 Frank gelir kaybına uğrayacak.

Daha Esnek Çözümler Masada

Buna rağmen Belediye, önergeyi postulat (araştırma önerisi) olarak kabul etmeye ve konuyla ilgili yeni çözüm yollarını değerlendirmeye hazır olduğunu belirtti. Bunlar arasında gelire göre belirlenen ücret tarifesi ya da zorlu yaşam koşulları için istisna düzenlemeleri gibi esnek çözümler yer alıyor.

Mevcut Ücretler Düşük Ama Yeterli Değil

Bern’de vatandaşlık ücretleri dört yıl önce ciddi oranda düşürülmüştü. Şu an bireysel başvurular için 400 Frank, evli çiftler içinse 600 Frank alınıyor. Ancak Belediye’ye göre bir başvuru dosyasının incelenmesi ortalama 9 saat sürüyor ve bu ücretler, masrafları karşılamaktan oldukça uzak.

Karşılaştırıldığında, Kanton düzeyindeki ücretler çok daha yüksekken, federal düzeydeki ücretler daha düşük; çünkü oradaki işlem süreci daha kısa ve az zahmetli.

SP/Juso: “Ücretler Erişimi Engelliyor”

SP/Juso grubu ise vatandaşlık sürecindeki toplam maliyetlerin tüm devlet kademelerinde değerlendirilmesi gerektiğini savunuyor. Bugün bir kişi, tüm süreci tamamlamak için 1650 Frank’a kadar ödeme yapmak zorunda kalabiliyor. Bu da özellikle maddi zorluk yaşayan kişiler için vatandaşlığı düşünmeyi bile imkânsız hale getiriyor.

Önerge sahipleri, vatandaşlık ücretlerinin kaldırılmasıyla birlikte toplumsal katılım ve aidiyetin artırılacağını ve bunun da demokratik yapıyı güçlendireceğini vurguladı.