Dahiliyenin Sessiz Sanatı

Misafir Yazar Tuğba Polat – Klinik Albula (Praxis Albula, Zürich)

Klinik kapısından içeri giren her hastanın yüzünde farklı bir hikâye yazar. Kimi yorgun, kimi endişeli, kimi umutla doludur. Ancak hepsinin ortak bir beklentisi vardır: anlaşılmak.
İşte hekimlik, tam da bu beklentinin başladığı yerde başlar.

Bizim işimiz yalnızca bir laboratuvar sonucuna bakıp teşhis koymak değildir. Bazen bir bakış, bazen bir cümle, bazen de sessizlik çok şey anlatır. Hastalığı anlamak için önce insanı anlamak gerekir — yaşam biçimini, stresini, beslenmesini, uykusunu, hatta kalbinde taşıdığı yükleri… Çünkü iç hastalıkları dediğimiz şey, aslında vücudun sessiz çığlıklarını duymayı gerektirir.

Albula Klinik’te biz bu sessiz çığlıkları duymaya çalışıyoruz. Koruyucu hekimliği ön plana alıyor, hastalık daha ortaya çıkmadan bedeni dinlemeyi hedefliyoruz. Rutin kontrollerden tiroid ve diyabet takibine, hipertansiyon ve metabolik rahatsızlıklara kadar uzanan geniş bir yelpazede, her hastaya kendi bedeninin rehberliğini öğretmeye çalışıyoruz.

En sık bize gelen şikâyetler genellikle yorgunluk, halsizlik veya mide-bağırsak sorunları oluyor. Ancak aslında biz “hastalarla” değil, sağlığını korumak isteyen insanlarla çalışmayı hedefliyoruz. Çünkü koruyucu tıp, hastalıkla savaşmaktan çok daha kıymetlidir.

Her görüşmede yalnızca ilaç değil, yaşam tarzı önerileri de sunuyoruz. Çünkü biliyoruz ki en güçlü tedavi, insanın kendine gösterdiği özenle başlar. Uyku düzeni, hareket, doğru beslenme ve stres yönetimi — bunlar bir reçeteye yazılmaz belki ama şifanın temel taşlarını oluşturur.

Benim için dahiliye sadece bir branş değil; insanın bütünlüğüne duyulan saygının tıp dilindeki karşılığıdır.
Bazen bir doktorun yapabileceği en büyük iyilik, dinlemektir. Çünkü her hastanın içinde, duyulmayı bekleyen bir hikâye vardır.

​Fıstıklı Çikolata Anısı Geçtiğimiz günlerde market kasasında sıra beklerken, bir ömürlük ders niteliğinde bir an yaşadım ve sizlerle de paylaşmak isterim.

Kasada sıra beklerken önümde bir çift vardı; yaşları 70’in üzerinde, o kadar tatlı ve naiflerdi ki! Aldıkları ürünler çok fazla olduğu için, elinde az ürün olanlara ısrarla sıralarını vermek istediler. Kimse bu teklifi kabul etmedi; ya yaşlarına duyulan saygıdan ya da bu zarif düşüncenin bize bıraktığı etkiden. Teyzemiz, “Bizim yüzümüzden çok bekleyeceksiniz,” diyerek üzüntüsünü ifade ederken, bir taraftan da kasadan geçen ürünleri pazar arabasına yerleştiriyordu.

​Ve son ürün de kasadan geçerken amca, kasanın önünde duran çikolatalara doğru hamle yaptı. Fıstıklı olandan alıp eşine doğru döndü ve sordu: “Sen seversin, alayım mı sana?” Eşi de “Al ama kendine de al, beraber yeriz,” diye cevapladı.

​O sırada kasadan geçen bir fıstıklı çikolatadan ziyade; bir ömür birbirlerine duydukları sevgi, saygı ve birbirlerine verdikleri değerdi.

​Bu durum, küçük bir alışverişten ziyade; bize unuttuğumuz değerleri hatırlatan bir ders niteliğindeydi. İyi insan olmak, birini mutlu etmek yahut değerli hissetmesini sağlamak bu kadar kolaydı. İşin püf noktası, sadece kendini değil, başkalarını da düşünerek hayata devam etmekti.

​Bizim şimdilerde kaybettiğimiz duygulardı bunlar. Sürekli “merkez ben olmalıyım” öğretilerinden o kadar uzaklardı ki. Dilerim kaybettiklerimizi tekrar kazanabiliriz…

​O anın tadı damaklarımda kalsın diye, bir fıstıklı çikolata da ben ısmarladım kendime. Fıstıklı çikolatanın tadı damaklarımda, heybemde ise hayat boyu taşıyacağım naiflik, sevgi ve karşılıklı saygı ile ayrıldım marketten.

Uzun, yoğun, koşturmalı bir Türkiye ziyaretinin ardından yeniden Zürih’teyim. Yine el valizim ve sırt çantam, kitaplarla dolu. Her seferinde “Bu defa az alacağım,” diye kendime söz verip sonra o sözü hemen unuttuğum bir ritüel bu. Raflardan, dostlardan, sahaflardan biriken onlarca kitap. Bir o kadarı da hala listemde, alınmayı bekliyor. Daha uçakta listeme yeni isimler eklenmeye başladı bile. Dinlenecek podcast’ler, izlenecek filmler, okunacak kitaplar, kulüp toplantıları derken Aralık ortasına kadar yoğun bir tempo beni bekliyor. Sonra kısa bir tatil, sevdiklerime kavuşma, dostlarım tarafından sarılıp sarmalanma, bolca kahkaha ve olabildiğince şımarma…

 İstanbul’a gitmeden önce, Nobel’in tarihini ve ödülün perde arkasını anlatan bir yazı paylaşmış, ardından da büyük bir merakla Nobel Edebiyat Ödülü kazananının açıklanmasını beklemiştik. Hatta kitap kulübümüzle küçük bir anket yapıp kendi tahminlerimizi oylamıştık. Bahis sitelerinde öne çıkan birkaç güçlü isim vardı; kimi kazanırsa kazansın edebiyat dünyasında heyecan yaratacağı kesindi.  Ama itiraf etmeliyim ki sonuç beni epey şaşırttı. İsmini duymuştum ama ne bir kitabını okumuş ne de hakkında bir fikrim vardı: Laszlo Krasznahorkai. İsmini doğru söyleyebilmek için hala internete bakmam gerektiğini de saklamıyorum. 🙂

 İsveç Akademisi, ödülü “apokaliptik dehşet içinde sanatın gücünü yeniden ortaya koyan, etkileyici ve vizyoner eserleri” nedeniyle Krasznahorkai’ye verdiğini açıkladı. Cümle biraz soğuk gibi görünse de, aslında yazarın dünyasını çok iyi özetliyor: karanlık, derin ama bir o kadar da büyüleyici bir dünya.

 5 Ocak 1954’te Macaristan’ın Gyula kentinde doğan Krasznahorkai, Budapeşte Üniversitesi’nde hukuk ve Hungaroloji (Macar dili ve edebiyatı) okumuş. 1980’lerin ortalarından itibaren Almanya, Japonya ve ABD arasında dolaşarak uzun süre “göçebe” bir yaşam sürdürmüş.

 1985’te yayımlanan ilk romanı “Şeytan Tangosu” (Satantango) ile bir anda Macar edebiyatının en dikkat çeken isimlerinden biri haline gelmiş. Komünizmin çöküşü arifesinde, terk edilmiş bir kolektif çiftlikte yaşayan yoksul insanların hikayesi… Hem bireysel hem toplumsal bir çöküşün alegorisi. Bu roman, Bela Tarr’ın aynı adlı başyapıt filmiyle birlikte, edebiyatın sinemayla nasıl derin bir bağ kurabileceğinin de güçlü bir örneği olarak anılıyor.

 Krasznahorkai’nin dili hakkında söylenenler, kolay bir okuma vadetmediğini gösteriyor. Eserlerinin uzun ve neredeyse nefessiz cümlelerle örülü; zaman zaman zorlayıcı ama zihni açan bir edebiyat deneyimi sunduğu belirtiliyor. Onun cümleleri arasında kaybolmak, okurları için bir tür ritüele dönüşmüş.

 2015’te “Şeytan Tangosu”nun İngilizce çevirisiyle Uluslararası Man Booker Ödülü’nü kazanan yazar, 2019’da ABD Ulusal Kitap Ödülü’ne uzandı. Ve bu yıl, Nobel Edebiyat Ödülü’nü kazanarak, 2002’de Imre Kertesz’den sonra bu ödülü alan ikinci Macar yazar oldu.

 Krasznahorkai’nin ismini yalnızca bir ödül bağlamında değil, son yıllarda Avrupa entelektüel çevrelerinde giderek artan bir ilginin merkezinde duymak mümkün. O eserlerinde, kıyamet sonrası bir dünyanın eşiğinde duran insanın sessizliği, çaresizliği ve direnme biçimi anlattığı belirtiliyor. Modern zamanların hızına karşı yavaşlıkla direnen bir dil bu. 

 Belki de Nobel jürisinin bu yılki tercihi, tam da bu yavaşlığa, bu direnç biçimine bir selam niteliğindeydi. Dünyaya yavaş yavaş çöken o sessiz karanlığı anlatabilen bir sesi seçme arzusuydu belki de.

 Eleştirmenlere göre Krasznahorkai’nin romanlarında umutsuzluk bir çöküş değil, bir farkındalık biçimi. Dünyanın ağırlığını anlatırken bile, insanın içsel direncine dokunabiliyor.

 Benim için ise bu ödül, yeni bir edebiyat yolculuğunun daveti gibi oldu.
Yoğun okuma listemin üst sıralarında artık yeni bir isim var:
 Laszlo Krasznahorkai.