Haziran sonunda, kişisel tarihimde iz bırakacak çok özel bir programa konuk oldum. İsviçre’ye tıpkı benim gibi yeni taşınmış olan sevgili Duygu Hancılar Yılmaz’ın “Uyanışlar” adlı podcastinde bu kez ben ağırlanan kişiydim.

“Uyanışlar”ın formatı oldukça yalın ama bir o kadar da derin: Konuklarına hayatlarının kırılma anlarını, yani uyanışlarını soruyor Duygu. Bu kısa ama öz sohbetlerde, insanlar iç dünyalarının eşiğinden geçiyor.

Duygu davet ettiğinde inanılmaz heyecanlandım. Açık konuşmak gerekirse biraz da panikledim. Çünkü hayatımda birçok dönüm noktası olmuştu ama hiçbir zaman oturup onları uyanışlar olarak düşünmemiştim. Önce daha önceki bölümlerde konuk ettiği kişileri dinledim, sonra kendi uyanışlarımı düşünmeye başladım. Neler hayatımın yönünü değiştirmişti?

Podcasti dinleyenlerin tahmin edebileceği gibi (dinlemeyenler için linki buraya bırakıyorum:

cevap aslında çok netti: Kitaplar.

Ben hayatım boyunca  birçok küçük uyanış yaşadım ama 2 tanesi var ki, yönümü tamamen değiştirdi; İşte bu podcastte onları anlattım.

İlk uyanışım çocukluk yıllarında, kitapların dünyasına açıldığım o büyülü döneme dayanıyor. Türkiye Çocuk ve Milliyet Çocuk dergileri ile başlayan okuma serüvenim, ortaokul yıllarında ciddi bir tutkuya dönüştü. Gerçek bir okur olmak istiyordum. Bu isteğin beni dayımın kütüphanesine götürdüğünü çok iyi hatırlıyorum. Cam sürgüsünü ittiğimde dünya klasiklerinden Varlık dergisine uzanan, tozlu ama sihirli bir evrenle karşılaşırdım. Kitapların kokusunu içime çeker, sayfalarına düşülmüş notları inceler, sonra kitabı usulca kapatıp yerine koyardım.

Dayım, o hevesli hâlimi fark edince, “Gerçek bir okur olma zamanın geldi,” diyerek elime Charles Dickens’ın David Copperfield’ını tutuşturdu. O kalın kapağı açtığım an, 19. yüzyıl İngiltere’sine uzanan bir yolculuk başladı. Ardından Jane Eyre geldi. Roman bana şunu fısıldadı: “Kitaplar sayesinde yaşamadığın hayatları yaşayabilir, gitmediğin coğrafyalara varabilir, kuş cıvıltılarını duyabilir, leylakların kokusunu içine çekebilirsin.”

İşte o andı benim ilk uyanışım.

13 yaşındaydım. O yaz günlerce gecelerce kitap okuduğumu çok net hatırlıyorum. Annemin “Yemeğe gel”, “Hadi artık uyu” uyarılarıyla görece gerçek hayata dönüyor, temel ihtiyaçlarımı karşılayıp kitapların o büyülü dünyasına geri dönüyordum.  Bu tutku içimde hiç dinmedi. Elime ne geçtiyse okudum: kitap, makale, gazete hatta ansiklopedi bile. Bu okuma aşkı ilerde beni gazeteciliğe yöneltti. Üniversite yıllarında da, mezun olduktan sonra da okumak ve yazmak hep hayatımın merkezinde oldu.

İkinci büyük uyanışım ise Zürih’e taşınmamla gerçekleşti.

Tolstoy’a atfedilen bir söz vardır: “Tüm hikayeler ya bir yolculukla başlar ya da bir şehre bir yabancı gelir.” Benimkisi ikincisiydi. 15 yıl pazarlama alanında çalıştığım işimle Zürih’e geldim. Fakat sonra rüzgar yön değiştirdi. İşim geride kaldı. Ben sadece ülkemden değil, dilimden, ritmimden, sesimden de uzaklaştım.

İlk yıl zordu. Rüzgârda savrulan bir yaprak gibiydim. Yanlış insanlar, olmaması gereken ilişkiler… Ama yine kitaplar yetişti imdadıma. Jack London’ın Martin Eden romanındaki bir cümle yankılandı içimde: “Seni kitap okuyan insanlarla tanıştıracağım. Hayat ancak böyle insanlarla yaşanmaya değer.”

Ve gerçekten öyle oldu. Yolum İsviçre Türk Edebiyat Kulübü’yle kesişti. Kalbi edebiyatla atan muhteşem kadınlarla tanıştım. İçimdeki ses bana şöyle dedi: “Özden, en sevdiğin şeyi yap. Kitaplardan bir dünya kur kendine.” ve öyle de yaptım.

Ve ben yıllar sonra yeniden gazeteciliğe döndüm.

Önce Instagram’daki ozdenevar hesabımda içerik üretmeye başladım. Ardından “Edebiyatın İzinde” köşesi doğdu. Şimdi hem köşe yazıyorum, hem röportajlar yapıyor, hem de sosyal medya için içerikler hazırlıyorum. Ayrıca gönüllüsü olduğum İsviçre Türk Edebiyat Kulübü’nün yönetim kurulunda medya sorumluluğu yapıyor, edebiyatın sesini daha fazla insana duyurmak için çalışıyorum.

Bir diğer gönül bağım ise Göçmen Kitapseverler Kitap Kulübü. Her sabahım o kulüpteki yazışmalar ile başlıyor. Her ay bir yazarı okuyor, ardından o yazarı konuk olarak ağırlıyoruz. Yepyeni yazarlar, yepyeni bakış açılarıyla tanışıyoruz.

Edebiyatla çevrili bir dünyada yaşıyorum şimdi. Hayalimden bile güzel…

Yazın Kitap Hasadı

Bu yaz birbirinden güzel, tadı damağımda kalan kitaplar okudum. Önceki yazımda, New York Times çok satanlar listesine giren Sarı Yüz’den söz etmiştim. HIzlı okunacak, ama keyif de verecek bir roman arıyorsanız hala okumayanlar için tekrar hatırlatmak isterim: Bir yazarın sancılı yazma süreciyle birlikte gelişen entrikaları anlatan bir roman. Gerilimle iç içe geçen atmosferi sayesinde, bir oturuşta bitirmek isteyeceğiniz türden.

Bu yazın yıldızı ise benim için Fatih Gezer’in Ölüler Kıraathanesi oldu. Zaten kalemine hayran olduğum bir yazar. Vedat Türkali İlk Roman Ödülü’nü kazanan bu kitap, İstanbul’un meşhur ve meşum bir mahallesinde, bir poker masasının çevresinde şekillenen sekiz hayatı konu alıyor. Romanın kurgusu oldukça çarpıcı, karakterleri yaşayan insanlar kadar sahici. Zülfü Livaneli’nin yorumu da kitabın gücünü ortaya koyuyor: “Fatih Gezer’in romanı gerçekten ilginç ve özgün.” İlk romanı olmasına rağmen olgun bir dille yazılmış, ustaca işlenmiş bir hikaye.

Bu yaz tanışma ayrıcalığına eriştiğim bir kalem: Yiğit Okur. Hulki Bey ve Arkadaşları adlı romanı tek kelimeyle muazzam. Sadece bir roman değil; içten bir dostluk hikâyesi ve aynı zamanda Türkiye’nin yakın tarihine tutulmuş bir ayna. “Yenilmez Armada” lakaplı dört lise arkadaşının 30 yıla yayılan yaşam öyküsünü, bireysel dönüşümlerle toplumsal değişimleri iç içe geçirerek anlatıyor. Her karakteri ayrı bir derinlikte, her sayfası bellekte iz bırakacak güçte.

Ve son olarak, Erendiz Atasü’nün Kadınlar da Vardır adlı kitabını paylaşmak istiyorum.Kadın hikayelerinden oluşan bu eser, Atasü’nün kalemiyle tanıştığım ilk kitap oldu. Hikayelerde,  kadın yaşamları tüm gerçekliğiyle karşımıza çıkıyor. Annelikler, suskunluklar, isyanlar, aşk ve yalnızlık… Her öyküde başka bir kadının iç sesiyle, ama aslında hepimizin iç sesiyle buluşuyoruz.

Erendiz Atasü, edebiyatımıza özellikle kadın bakış açısıyla getirdiği eleştirel tutumla tanınıyor. Kadınlar da Vardır, 1982 yılında Akademi Kitabevi Öykü Birincilik Ödülüne layık görülmüş. Aynı zamanda onun edebi dünyasında bir dönüm noktası sayılıyor.

Keyifli okumalar …

Kaz dağıının eteklerinde, Balıkesir’in Edremit ilçesine bağlı misafirperver halkı ve saklı bir hazine gibi olan doğasıyla  Orta Asya kültürünü günümüze taşıyan Şaman gelenekleriyle Alevi  kültürünü harmanlayan Tahta Kuşlar köyü. 

Tahta işlemede ki ustalıkları sebebiyle “Tahtacı” İsmini alan Tahtacı Türkmenlerinin atalarının Oğuz boyundan Ağaçerileri (ağaçeri= orman halkı) olduğu ve  Moğollar Türkistan”ı işgal edince Anadolu”ya göç ettikleri kabul edilir. Önce Hazar Denizi’nin kuzeyine oradan Horasan’a göç etmişler ve bu uzun göç serüveni Toroslar’a kadar uzanmıştır. 

Fatih Sultan Mehmet döneminde hem stratejik açıdan önemli bir yer olması hem de gemi yapımı için en verimli malzemenin Kaz Dağlarında olması sebebiyle Tahtacı Türkmenleri Kaz dağlarına getirilir. İstanbul’un Fethinde ve Midilli isyanlarını bastırmak için de kullanılan 67 adet gemi yapılır. Fetih sonrasında Kaz Dağlarına yerleşen Tahtacılar burayı yurt edinir. Köyün ilk ismi “Kuş Bayırı” İken daha sonra “Tahta Kuşlar ” İsmini almıştır 

Tahta Kuşlar köyü’nün bu kadar tanınmasına vesile olan köyde bulunan “Tahta Kuşlar Etnografya Galerisi ” bir diğer ismiyle “Alibey Kudar Etnografya ” müzesidir. 1991 yılında toprağına, geçmişine sevdalı emekli ilkokul öğretmeni Alibey Kudar tarafından kurulan müze Türkiye’nin İlk özel Etnografya müzesi ünvanını da taşır. 1992 yılında müzeye eklenen Selim Turan Sanat Galerisi ve 1994 yılında dahil edilen kütüphane ile zenginleştirilmiştir. Ve aynı yıl müzeye UNESCO tarafından destekleme ödülü verilmiştir. 

Müzenin içerisinde birçok etkileyici detay bulunmaktadır. Özellikle Orta Asya’dan Anadolu’ya göç eden Türk boylarının zengin kültürünün yansıtıldığı detaylar oldukça büyüleyici. 

✨Türkiye’de tek olan ve Ali Tuzlu tarafından yapılıp itinayla saklanan “Batı Anadolu Türkmen Çadırı” 

✨Şuanda Dünya ‘da sergilenen  en büyük deri sırtlı deniz kaplumbağası 

✨Hızar ( Tahta Biçme Tezgahı) 

✨Türkmenlerin geleneksel kıyafetleri 

✨Türkmen kültürünün en belirgin özelliklerinden olan halı, kilim dokumaları.

✨Dönemin günlük yaşamını yansıtan; Bakır kaplar, Ahşap oyna kaseler, deri tulumlar 

✨Eski döneme ait fotoğraf makineleri, kameralar, radyolar 

✨Şamanizm inancına ait davullar, nazarlıklar, tılsımlar 

Ayrıca  müzede Türkiye Deniz Kuvvetleri Komutanı Oramiral Emin Göksan ve ailesinin müzeye bağışladığı eserlerin sergilendiği bir bölümde vardır 

Tahta kuşlar müzesi objelerin sergilendiği bir alandan çok atalarımızın ruhunu hissettiğimiz duygusal bir yolculuk.Halı dokumalarında; Her desende bir renk, her ilmekte bir umut saklı. Türkmen Çadırı adeta bir yaşam felsefesi. Sergilenen kıyafetler de bir düğün neşesi, bir ananın ağıdı var. Koruyucu tılsımlar da belki de atalarımızın duası var..  

📌 Köşe Yazısı – Saliha Zeynep Alcan
⏱️ Okuma süresi: 2 dakika

Meltem rüzgarını bilirsiniz… Yaz sıcağında birden esen o hafif, tatlı esinti. Ne kavurur ne ürpertir. Sadece sarar, serinletir, ferahlatır. İşte bazı insanlar da tam böyledir. Yanlarında bulunduğunuzda sanki ruhunuza bir meltem dokunur. Derin bir nefes alırsınız, hayat yavaşlar, kalbiniz hafifler.

Bu insanlar çok kalabalık değildir ama bir kez rastladınız mı, ruhunuz onları tanır. Sözleriyle değil, varlıklarıyla konuşurlar. Gözlerinde fırtına sonrası sakinlik, duruşlarında güven veren bir liman vardır. Yanlarında kaygılar çözülür, dertler susar.

Empatiyle yaklaşırlar. Hayatın yüklerini taşımakta zorlandığınızda, tek bir bakışları bile yeter güç toplamak için. Pozitif enerjileri bulaşıcıdır, umudu hatırlatırlar. Rutin dışına çıkmaları, hayata kattıkları renk, sizin de içinizdeki keşfetme arzusunu uyandırır.

Ve o denk geliş bir de deniz kokusuyla birleşti mi… O zaman ruhunuz özgürleşir. Ufuk çizgisine baktığınızda yalnızca denizi değil, hayalleri de görmeye başlarsınız. Bu insanlar rüzgar gibi gelip geçmez. Deniz kokusu gibi yer ederler. Hatıralarda kalır, kalpte yaşarlar. Tıpkı bir yaz rüyası gibi.

Hayatı daha yaşanabilir kılan şeyler aslında çok basit:
Yağmur sonrası toprak kokusu…
Taze ekmek…
Eski kitapların sararmış sayfaları…
Ve bir çiçeğin ilk açtığı an…

Ve işte bu insanlar, bütün bu güzelliklerin ruh bulmuş halidir.
Onlar sayesinde yeniden hatırlarız:
“Gerçek zenginlik, etrafımızda huzur veren şeyleri fark edebilmektir.”

🖋️ Saliha Zeynep Alcan
📱 @isvicreninsesi