28 TL’DEN 7 BİN TL’YE, 28 FRANK’TAN 139 FRANK’A

📅 6Temmuz 2025 | Haber: Cemil Baysal

⏱️ Okuma süresi : 2 dakika

Bir düğünde 2005’te takılan bir çeyrek altın, 20 yıl sonra aynı ailelerin çocuklarının düğününde “iade-i takı” geleneğiyle geri takılıyor. Yalnızca nezaket jesti gibi görünen bu alışveriş, iki nesil arasındaki ekonomik uçurumu gözler önüne seriyor.

📈 Ne Değişti?

• TL bazında değer 244 kat arttı.
• Frank bazında yaklaşık 5 kat yükseldi: 27,9 Fr. → 139,4 Fr.
• 2005’te 1 Frank ≈ 1 TL’ydi; bugün 1 Frank 50 TL’yi aştı.

🎁 “Takı”nın Gerçek Bedeli

2005’te çocuğu evlenen ve çocuğuna bir çeyrek altın takılan baba, o gün çantasında sadece 28 Frank(yaklaşık 28 TL) eksiltti.
2025’te aynı ailenin çocuğu, o jesti iade etmek istiyor. Aynı çeyrek altın için bu kez tam 139 Frank (≈ 7 000 TL) cebinden çıkıyor.

Aradaki 111 Frank (≈ 5 500 TL) fark, altının enflasyona karşı dayanıklılığını – aynı zamanda Türk Lirası’nın alım gücündeki erimeyi – çıplak biçimde ortaya koyuyor.

💸 Kimin Cebi Yandı?

• 2005’teki davetli, bugünün rakamlarıyla 28 Frank’lık altın takmıştı.
• 2025’te aynı jesti yapan davetli, 139 Frank ödemek zorunda.
• Gelenek, iki kuşak arasında beş katlık maddi yük yaratmış durumda.

🧠 Uzman Yorumu

Finans analistleri, “iade-i takı”nın salt bir nezaket göstergesi olmadığını vurguluyor:

• Altının “enflasyona karşı kalkan” oluşu, uzun vadede kazananın altın sahibi olduğunu kanıtlıyor.
• Öte yandan güncel fiyatlar, altınla borçlanmayı ve düğün masraflarını tarihte görülmemiş ölçüde pahalı kılıyor.

💬 Sonuç
Geleneksel takı kültürü, kültürel bağları güçlendirmeye devam ederken, artan maliyetler aile bütçeleri üzerinde ciddi baskı yaratıyor. Bugün çeyrek altın takmak, artık sadece bir jest değil; geçmişle bugünün ekonomik makasının da simgesi.

Yaz aylarında ferahlık sağlayan parmak arası terlikler direksiyon başında büyük bir güvenlik riski oluşturabiliyor. Avrupa genelinde ise bu konuda ülkeden ülkeye değişen cezalar ve yasal düzenlemeler dikkat çekiyor.

YAZIN GELİŞİYLE TERLİKLER ORTAYA ÇIKIYOR, ANCAK…

Sıcak havalarda ayakların rahatlaması için tercih edilen flip-flop terlikler ve sandaletler, araç kullanırken ciddi tehlikeler doğurabiliyor. Ayağın pedaldan kayması ya da terliğin pedala sıkışması sonucu kaza riski artıyor.

Avrupa’daki otomobil kulüpleri farklı ülkelerdeki yasal durumu mercek altına aldı. Sonuçlar ise oldukça çeşitli. Bazı ülkelerde hiçbir yasal düzenleme bulunmazken, bazı ülkelerde bu durum ağır para cezalarıyla karşılık buluyor.

HANGİ ÜLKELERDE YASAK, HANGİLERİNDE SERBEST?

🔹 Belçika, Bosna-Hersek, Danimarka, Finlandiya, Lüksemburg: Flip-flop’la araç kullanmak serbest. Yasal bir engel yok.
🔹 Çekya: Sadece kamyon şoförleri için ayakkabı zorunlu.
🔹 Almanya: Açık yasak yok ama güvenli sürüş yükümlülüğü gereği uygun olmayan ayakkabı kullanımı sigorta sorunlarına neden olabiliyor.
🔹 İspanya: Flip-flop ya da çıplak ayakla araç kullanmak açıkça yasak. Ceza: 80 Euro.
🔹 Slovenya: Yasal yasak yok ama polis sabit tabanlı ayakkabı öneriyor.
🔹 Hollanda: Yasa yok ancak kaza durumunda ayakkabı tercihi kusur sayılabilir.
🔹 Macaristan: Yasal düzenleme yok ama kaza sonrası hukuki sorumluluk doğabilir.
🔹 İngiltere: Doğrudan yasak yok; fakat güvenli sürüş yasası çerçevesinde uygunsuz ayakkabı nedeniyle ceza uygulanabilir.
🔹 Avusturya: Yasak yok; fakat kaza sonrası uygunsuz ayakkabı nedeniyle soruşturma açılabilir.
🔹 Hırvatistan: Yasal düzenleme yok, dikkatli olunması tavsiye ediliyor.

İSVİÇRE’DE DURUM NE?

İsviçre’de flip-flop, sandalet ya da çıplak ayakla araç kullanmak yasal olarak yasak değil. Ancak Kara Yolu Trafik Yasası (SVG Madde 31), sürücünün aracı her an tam kontrol altında tutmasını şart koşuyor.
Bu da şu anlama geliyor: Eğer uygunsuz ayakkabı kullanımı bir kazaya yol açarsa, “ağır ihmal” kabul edilip sigorta ödemez ya da sürücüye para cezası ve ehliyet kaybı gibi yaptırımlar uygulanabilir.

🔸 İsviçre Trafik Kulübü (TCS) ve emniyet yetkilileri, araç kullanırken sabit ve kapalı ayakkabı giymenin önemini vurguluyor.
🔸 Öneri: Araçta her zaman hafif bir spor ayakkabı bulundurmak, özellikle yaz aylarında güvenli sürüş için ideal.

PRATİK TESTLER TEHLİKEYİ GÖSTERİYOR

Avusturya Otomobil Kulübü (ÖAMTC) tarafından yapılan testler, flip-flop ile sürüşün tehlikelerini açıkça ortaya koyuyor.
🟥 Tepki süresi uzuyor
🟥 Fren performansı azalıyor
🟥 Pedalların kontrolü zorlaşıyor
🟥 Kritik durumlarda flip-flop pedala sıkışabiliyor

Bu sonuçlar, terlikli ya da çıplak ayakla sürüşün kaza riskini ciddi oranda artırdığını gösteriyor. Uygunsuz ayakkabı sadece sürücünün değil, trafikteki herkesin güvenliğini tehlikeye atıyor.

UZMANLAR UYARIYOR

Trafik uzmanları, Avrupa genelinde yasal boşluklara rağmen tüm sürücülere ortak bir tavsiyede bulunuyor:

“Araba kullanırken daima ayak tabanını tamamen saran, sabit ve kaymaz tabanlı ayakkabılar tercih edin. Uygunsuz ayakkabı, sadece bir tercih değil; potansiyel bir tehlikedir.”

Yazın rahatlığıyla sıkça tercih edilen ucuz parmak arası terlikler (Flip-Flops) ciddi bir sağlık riski taşıyor. Avusturya merkezli çevre örgütü Global 2000 ve Oberösterreich İşçi Odası tarafından yapılan bir araştırmada, piyasadaki 19 modelden 8’inde insan sağlığı için son derece tehlikeli kimyasallar bulundu. Üstelik iki model, Avrupa Birliği’nin yasal sınırlarını defalarca aşarak aslında satışa sunulmaması gereken ürünler arasında yer aldı.

KANSER, KISIRLIK, HORMON BOZUKLUĞU RİSKİ

Tespit edilen kimyasallar arasında SVHC (özellikle zararlı kimyasallar) maddeleri yer aldı. Bunlar; kansere neden olabilecek, hormon sistemini bozabilecek, doğurganlığı etkileyebilecek ve genetik yapıyı değiştirebilecek toksik özelliklere sahip.

Test edilen 11 üründe bu zararlı maddelere rastlanmazken, 8 modelde kurşun izlerine rastlandı. Kurşun, düşük dozlarda bile vücutta birikerek uzun vadede kronik zehirlenmelere yol açabiliyor.

REKOR DÜZEYDE KİMYASAL: 420 KAT FAZLA

En tehlikeli model, Çin menşeli bir online satıcı tarafından satılan ucuz bir flip-flop oldu. Bu üründe, yasaların izin verdiği miktarın tam 420 katı kadar hormon bozucu ve üreme sistemine zarar veren yumuşatıcı tespit edildi. Bu kimyasallar cilt yoluyla vücuda geçebiliyor, ev tozuna karışarak solunum yoluyla da alınabiliyor. Hatta bu maddelere çocukların idrarında bile yüksek oranlarda rastlandığı bildiriliyor.

EN PAHALI ÜRÜN DE GÜVENLİ DEĞİL

Testin en pahalı ürünü olan ve bir Alman moda mağazasında satılan 119,99 Euro’luk sandalet de sınıfta kaldı. Bu üründe, kurşunun yanı sıra deri alerjilerine ve cilt tahrişine neden olabilen Chrom VI maddesi, yasal sınırın üç katı oranında tespit edildi.

AZI BİLE ZEHİR

Uzmanlar, bu kimyasalların bazılarının güvenli bir eşik değerinin olmadığını vurguluyor. Yani çok az miktarda bile alınsa, bu maddeler vücutta birikerek uzun vadede kanser, doğurganlık sorunları ve hormon bozukluklarına yol açabiliyor.

UZMANLARDAN TÜKETİCİLERE UYARILAR

Global 2000, tüketicilere şu uyarılarda bulunuyor:

🔹 Ucuz ve plastik ağırlıklı ürünlerden uzak durun.
🔹 Aşırı kokan ürünleri satın almayın. Yoğun kimyasal kokular genellikle tehlikeli madde varlığına işaret eder.
🔹 “Scan4Chem” adlı uygulamayla ürünleri tarayarak üreticilere SVHC içerip içermediğini sorun.

Global 2000 yetkilisi Dominik Linhard, “Bu uygulamayı kullanarak tüketici baskısını artırabilir ve firmaları daha güvenli ürünler üretmeye zorlayabiliriz,” diyor.