İsviçre Federal İstatistik Ofisi’nin (BFS) yeni verilerine göre, İsviçre’de bir hanenin aylık ortalama kullanılabilir geliri – yani zorunlu giderler çıktıktan sonra elinde kalan para – 7186 frank. Bu rakam 2023 yılına ait.

Ancak bu yüksek görünen miktar, gerçeği tam olarak yansıtmıyor. Hanelerin %61’i bu ortalama gelirin altında yaşıyor. Yani her evde 7186 frank kalıyor sanılmamalı; bu değer sadece matematiksel bir ortalama ve birçok hanenin gerçeği daha düşük gelirler.

7186 frank neye göre hesaplanıyor?

BFS sözcüsünün açıklamasına göre, bu rakam hanelerin:

• toplam brüt gelirinin,
  13. maaş da dahil olmak üzere yıl boyunca alınan tüm gelirlerin,
• vergiler, sigorta primleri ve diğer zorunlu kesintiler çıkarıldıktan sonraki halidir.

Ayrıca bu gelir, bir hanede yaşayan tüm kişilerin toplam gelirini ifade eder. İsviçre’de ortalama hane büyüklüğü 2,07 kişi olduğu için bu rakamı tek kişinin maaşı gibi yorumlamak doğru değildir.

En büyük gider: Günlük yaşam ve tüketim

Aileler, ellerinde kalan bu 7186 frankın büyük kısmını günlük yaşam masraflarına harcıyor.
2023’te bir hanenin tüketim için harcadığı ortalama miktar 5049 frank oldu. Bu tutar önceki yılla neredeyse aynı.

Gelirin üçte biri zorunlu giderlere gidiyor

Zorunlu ödemeler hane bütçesini ciddi şekilde etkiliyor. Buna göre:

• Aylık 3154 frank, yani brüt gelirin %30,5’i zorunlu harcamalara gidiyor.
• Bunların içinde en büyük payı vergiler alıyor: Aylık ortalama 1245 frank, yani brüt gelirin %12’si.

Sosyal sigorta primleri (AHV ve Pensionskasse) ve sağlık sigortası primleri de zorunlu giderlerde önemli yer tutuyor.

Gelirin en büyük kaynağı: Çalışmak

2023’te hanelerin brüt gelirinin:

• %73,6’sı çalışma gelirlerinden,
• %20,8’i emeklilik ve sosyal yardım ödemelerinden,
• sadece %4,5’i sermaye gelirlerinden (faiz, temettü vb.) geldi.

Sermaye gelirleri, hanelerin büyük çoğunluğu için düşük seviyede. Yalnızca her yedi haneden birinde bu gelir türü daha yüksek paya sahip.

Basel-Stadt’ta vatandaşlığa geçiş yakında ücretsiz hâle gelebilir. Kantonun Adalet, Güvenlik ve Spor Komisyonu (JSSK), kantonal vatandaşlık başvuru ücretlerinin tamamen kaldırılmasını ve sürecin başvuranlar için önemli ölçüde ucuzlatılmasını Büyük Meclis’e önerdi.

Komisyonun açıklamasına göre, 25 yaş altındaki gençlerin de belediye ücretlerinden muaf tutulması öngörülüyor. Ayrıca sosyal yardım, ek hizmet ödenekleri veya prim indirimi alan düşük gelirli kişilerin de belediye ücretlerinden tamamen muaf bırakılması planlanıyor. JSSK, yüksek maliyetlerin kişilerin demokratik katılım hakkını engellememesi gerektiğini vurguluyor.

Bu değişiklikle birlikte, Basel-Stadt’taki bir vatandaşlık başvurusunun toplam maliyeti 1900 franktan 1050 franka düşecek. Riehen’de ücret 2650 franktan 1800 franka, Bettingen’de ise 2350 franktan 1500 franka inecek. 25 yaş altı gençler için vatandaşlık süreci en fazla 100 franga mal olacak. Federal ücretlerin ise başvuranlar tarafından ödenmeye devam etmesi gerekiyor.

Komisyon, 2022 yılında SP’li Mahir Kabakci tarafından sunulan ve Büyük Meclis tarafından kabul edilen ilgili talep doğrultusunda harekete geçti. JSSK’nın önerisi komisyonda 11’e karşı 1 oyla kabul edildi. Düzenlemenin hayata geçmesi hâlinde kantonun yıllık yaklaşık 1 milyon frank ek maliyet üstleneceği öngörülüyor.

Cenevre ile Fransız sınırı arasındaki bölgede sınır ötesi çalışanların sayısı son yıllarda hızla arttı. Bu büyüme hem İsviçre hem de Fransa tarafında günlük yaşamı zorlaştıran ciddi bir baskı yaratıyor. Trafik yükü, belediye bütçelerinin yetersizliği ve derinleşen sosyal uçurum, bölgenin taşıma kapasitesini aşmış durumda.

Soral: Her İki Saniyede Bir Araç

Cenevre’nin sakin köyü Soral’da hayat artık eskisi gibi değil. Günde yaklaşık 7000 araç köyün içinden geçiyor. Bu, her iki saniyede bir araç anlamına geliyor. Aralıksız trafik ve gürültü, 900 kişilik köyde yaşam kalitesini ciddi şekilde düşürmüş durumda.

Belediye Başkanı Laura Weiss, uyarıyor:
“Ekonomik büyümeyi körüklemeden önce bu gerçek sorunlarla yüzleşmek zorundayız.”

Fransa’nın Sınır Bölgesinde Sessiz Çatlak

Sınırın hemen öte tarafında, Valleiry şehrinde de tablo pek farklı değil:
Bitmeyen trafik, hızla genişleyen yerleşim alanları ve uçuşa geçen konut fiyatları…

Valleiry’nin nüfusu son 50 yılda 1000’den 5000’e çıktı. Eskiden tarım arazisi olan bölgeler bugün tamamen konutlarla dolu.

Belediye Başkanı Alban Magnin durumu şöyle özetliyor:
“Burada ev sahibi olabilmek için iki maaşın İsviçre Frangı cinsinden olması şart.”

Konut fiyatları, Fransa ortalamasının üç katına ulaşmış durumda. Bu fiyatlar, İsviçre’de çalışanlar için ulaşılabilir olsa da, Euro geliriyle geçinen yerli halk için artık imkânsız hale geldi. Sonuç: Aynı mahallede yaşayan iki farklı topluluk, iki farklı ekonomik dünya.

Artan Nüfus, Yetişemeyen Hizmetler

Fransa’daki sınır belediyeleri artan nüfusla birlikte ciddi bir hizmet baskısı altında.
Trafik yükü katlanırken, okullardaki öğrenci sayısı her yıl artıyor, sosyal ihtiyaçlar genişliyor.

Annemasse Belediye Başkanı Christian Dupessey, artan ihtiyacı şöyle örnekliyor:
“Neredeyse her altı yılda bir, 17 sınıflı yeni bir ilkokul açmak zorunda kalıyoruz.”

Bütçeler zorlanıyor, belediyeler personel bulmakta güçlük çekiyor. Çünkü kamu görevlileri, aynı iş için Cenevre’de iki hatta üç kat daha yüksek maaş alabiliyor.

115 Bin Sınır Çalışanı: Sistem Yükü Artıyor

Dengeyi sağlamak için Cenevre Kantonu, Fransa’ya her yıl mali katkı ödüyor. 2024’te bu tutar 370 milyon İsviçre Frangı’na ulaştı. Ancak artan nüfus ve kamu hizmetleri karşısında bu rakam artık yeterli olmuyor.

Sınır ötesi çalışma sistemi kurulduğunda bölgede yalnızca 9000 sınır çalışanı vardı. Bugün sayı 115.000. Yani 50 yılda 13 katlık bir artış.

Büyüme Modeli Tükeniyor mu?

Cenevre, ekonomik dinamizmini büyük ölçüde sınır ötesi işgücüne borçlu. Ancak bugün bu model;

• artan trafik,
• yükselen sosyal eşitsizlik,
• hızla şişen konut talebi,
• aşırı yük altındaki belediyeler

nedeniyle alarm veriyor.

Bölge, kritik bir sorunun eşiğinde:
Cenevre’nin yıllardır başarı getiren sınır ötesi büyüme modeli artık kendi sınırını mı aşıyor?