Gündem
İsviçre’de Emeklilik Oylaması: Kritik Karar!

İsviçre’nin Sesi, 3 Mart’taki kritik halk oylamasında yapılacak oylama öncesi emeklilik konusunu mercek altına alıyor. Bu oylama, günümüzü ve geleceği etkileyecek; iki karşıt görüşlü önemli halk inisiyatifi ile dikkat çekiyor.
Sendikaların desteklediği bir inisiyatif, emeklilere AHV-Emeklilik Sandığı aracılığıyla ek 13. aylık maaş sağlamayı amaçlıyor. Bireyler için maksimum yıllık emekli maaşını 31,850 İsviçre Frangı’na, çiftler için ise 47,775 İsviçre Frangı’na kadar artırarak, ek gelire ihtiyaç duyan emeklilere destek sağlamayı hedefliyor.

Diğer taraftan, sistemde düzenleme yapmayı amaçlayan bir inisiyatif, emeklilik yaşını aşamalı olarak artırarak ve yaşam beklentisiyle orantılı bir şekilde devam ettirerek sistemi sürdürülebilir hale getirmeye çalışıyor.
Her iki inisiyatif de emeklilik sistemi üzerinde önemli etkiler doğurabilir. 3 Mart’taki oylama, İsviçre’nin emeklilik geleceğini belirleme noktasında kritik bir adım olacak.
1. 13. AHV-Rente İnisiyatifi Ne İstiyor?
AHV alıcılarına bir ekstra aylık emekli maaşı verilmesini hedefleyen bu inisiyatif, her yıl 13. bir emekli maaşının eklenmesini öngörüyor. Bu, bireyler için yılda 2450 İsviçre Frangı artışla maksimum yıllık emekli maaşını 31.850 İsviçre Frangı’na, çiftler için ise 3675 İsviçre Frangı artışla 47.775 İsviçre Frangı’na çıkaracaktır. İnisiyatif, 13. maaş nedeniyle ek yardımların kesilmemesini öngörüyor. Yani, ek gelirden ihtiyaç sahibi emekli bireyler de faydalanabilecek.
2. 13. AHV-Rente Ne Kadar Maliyetli?
Rente’nin ilk kez 2026’da ödenmesi planlanıyor. O zamana kadar yıllık AHV harcamaları yaklaşık 53 milyar İsviçre Frangı olacak ve ekstra harcamalar 2031’e kadar yılda 5 milyar İsviçre Frangı’ya kadar çıkacaktır.
3. 13. Rente Nasıl Finanse Edilecek?
İnisiyatif metninde finansman konusunda bilgi bulunmamaktadır. Sendikalar, federal hükümetin finansal perspektiflerine göre AHV’nin varlığının 2030’a kadar yaklaşık 68 milyar İsviçre Frangı’na çıkacağını ancak bu durumun 13. AHV-Rente olmadan mümkün olduğunu belirtiyor. İnisiyatifin uygulanmasıyla AHV sermayesi 2030’a kadar 49 milyar İsviçre Frangı’na düşecektir. AHV’nin varlığının yıllık emekli maaşlarını bir yıl boyunca karşılaması gereken yasal düzenlemeler belirgin bir şekilde karşılanmamış olacaktır. 2030’da yalnızca yıllık harcamaların %75’i karşılanabilecektir.
Sendikalar – Gewerkschaften, 13. AHV-Rente’nin uzun vadeli finansmanını sağlamak için ücret katkılarının artırılmasını destekliyor, ancak ne kadar artırılacağını belirtmiyor. 5 milyar İsviçre Frangı ek maliyeti karşılamak için, işçi ve işverenler arasında eşit olarak bölünecek şekilde %0,8’lik bir artış gerekir. 5000 İsviçre Frangı aylık maaş durumunda, işçiler için bu ek bir maaş kesintisi anlamına gelirken, işverenler de aynı miktarı ödemek zorunda kalacaktır. AHV harcamalarının %20,2’sini vergi gelirleri ile finanse eden federal hükümetin de AHV için daha fazla kaynak sağlaması gerekecektir. Bu nedenle, Maliye Bakanı Karin Keller-Sutter, vergi artışına karşı uyarıda bulunuyor.
4. İnisiyatörler Neden Daha Yüksek AHV Emekli Maaşları Talep Ediyor?
İnisiyatörler, emeklilerin son yıllarda enflasyon, artan kira ve sağlık sigortası primleri nedeniyle bir aylık gelir kaybına uğradığını iddia ediyor. Bu satın alma gücü kaybının, AHV aracılığıyla telafi edilmesi gerektiğini savunuyorlar, çünkü ikinci sütun emekli maaşları sürekli olarak azalmaktadır. Özellikle kadınlar için 13. AHV-Rente’nin önemli olduğunu söylüyorlar, çünkü kadınların emekli geliri genellikle erkeklerinkinden daha düşüktür. Bugünkü emekli kadınların birçoğu ikinci sütuna sahip değildir veya mesleki emeklilikten sadece düşük bir emekli maaşı alır. Befürwortulara göre, ek emekli maaşı taşınabilir, çünkü bürgerlichen ve ekonomi çevrelerinin AHV finanslarıyla ilgili dehşet senaryoları şimdiye kadar gerçekleşmemiştir.
5. 13. AHV-Rente Karşıtları Ne Diyor?
Sağ Konservatif partiler ve ekonomi çevreleri, AHV’nin iflasının kaçınılmaz olduğu konusunda uyarıyor. Bu durumun 2030’dan itibaren ortaya çıkacağını söylüyorlar. AHV genişlemesinin finansmanı için, karşıtlara göre, Katma Değer Vergisi veya ücret kesintilerinin önemli ölçüde artırılması gerekiyor ve bu da özellikle orta sınıfı sert bir şekilde etkiliyor. İnisiyatifin satın alma gücünü zayıflattığını iddia ediyorlar. Genç nesillerin başlıca yükü taşıması gerekeceğini söylüyorlar. Ayrıca, zenginlerin de ihtiyaçları olmadığı halde 13. Rente’yi alacaklarına dikkat çekiyorlar.
6. 13. Rente, AHV Finansmanı İçin Ne Anlama Geliyor?
AHV-Rente olsun ya da olmasın, 2030’dan itibaren ek gelirler veya tasarruf tedbirleri gerekecektir. Mevcut düzenleme (emeklilik yaşı 65) ile 2031’den itibaren Sosyal Sigorta’nın harcamaları gelirlerini aşacaktır. Bu durum, Umlageergebnis’in negatif olması anlamına gelir. 13. AHV-Rente ile bu durum 2026’da gerçekleşecektir; ancak kısa vadeli olarak, sermaye gelirleri hala pozitif bir sonuç için sağlayabilir. 2026’da 13. Rente ile AHV varlığı, bir yıllık harcamayı ancak zorlukla karşılayabilirken, sonraki yıllarda varlık sürekli olarak azalacaktır.
7. 13. AHV-Rente’ye Evet Ne Anlama Geliyor, Bir Sonraki Reform İçin?
2026’da Federal Konsey, 2030’dan sonraki finansmanı güvence altına alan bir sonraki AHV reformunu sunmak zorunda kalacak. Sendika inisiyatifi kabul edildikten sonra, bu reform, ek finansman ihtiyacını dikkate almalıdır. Reform, dul aylığına ilişkin olarak birkaç yüz milyonluk tasarrufu sağlayabilir: Federal Konsey, gelecekte sadece çocuklara bakmak zorunda olan dul ailelere yalnızca bir emekli maaşı ödemeyi planlıyor – böylece kadınlar ve erkekler için gelecekte aynı kural geçerli olacak. Bu reformun parlamento ve olası bir halk oylamasında çoğunluğu alıp alamayacağı ise belirsizdir. Her durumda, AHV’nin 2030’dan itibaren ek gelirlere ihtiyacı olacak. Ayrıca, Emekli Maaşı İnisiyatifi üzerine yapılan oylamanın sonucuna bağlı olarak emeklilik yaşı artışının tartışmaya açık olması muhtemeldir.
8. Partiler ve Dernekler İnisiyatiflere Nasıl Yaklaşıyor? Bundesrat, 13. AHV-Rente için Halk İnisiyatifi’ni Reddetmeyi Tavsiye Ediyor. Renteninitiative Karşıtlarının Hangi Argümanları Var?
Her iki inisiyatifi destekleyen ve karşı çıkan partiler ve derneklerin duruşlarına dair bilgiler. Ancak, her iki inisiyatifin de destekçileri ve karşı çıkanları arasında ciddi görüş ayrılıkları olduğu biliniyor.

3 Mart 2024’te “Yaşlılıkta Daha İyi Bir Yaşam İçin (13. AHV-Rente İnisiyatifi)” başlıklı halk inisiyatifi oylamaya sunulacak. Federal hükümet açık bir şekilde reddetmeyi öneriyor, mali yükleri vurguluyor ve uzun vadeli emeklilik güvencesini sağlamaya çağrı yapıyor.
SVP Kararı ve Oylama Tavsiyeleri:
SVP delegeleri, AB müzakere yetki belgesine ve bir teslimiyet anlaşmasına karşı oy birliği ile bir karar aldı. 13. AHV-Rente’yi reddederlerken, emekli maaşları inisiyatifi destekliyor ve özgürlüğün önemini vurguluyorlar. Eleştiriler Bundesrat’a yöneltilmiş ve konuk konuşmacı Beat Kappeler, ikili temelde koordinasyon çağrısında bulunmuştur. Delegeler, 3 Mart’taki oylamalar için kararlarını oybirliğiyle almışlardır.
İki İsviçre parti başkanı, kendi partilerinin delegelerinden ayrıldı: SVP Başkanı Marco Chiesa ve Yeşiller Başkanı Balthasar Glättli. İki parti de ayrıca 3 Mart oylamaları için kararlarını alıyor. Yeşiller, 13. AHV-Rente İnisiyatifi’ni destekliyor, Renteninitiative’yi reddediyorlar – aynı şekilde karşı çıkılmadan. SVP, 13. AHV-Rente’yi reddeder, ancak Renteninitiative için evet oyu kullanır. Ayrılmakta olan SVP Başkanı Marco Chiesa, İsviçre’nin AB ile herhangi bir kurumsal bağlantısına karşı çıkmaya devam ettiğini belirtti. Bu durumun doğrudan demokrasiyi gömmesi ve daha fazla göçe yol açacağını vurguladı. Tessin Senatörü, İsviçre ve Avrupa Birliği arasında yaklaşan yeni müzakereleri “göz boyama” olarak nitelendirdi. Halkın aptal yerine konulduğunu söyledi, çünkü yeni müzakere yetki belgesi sadece “eski şarap yeni kavanozlarda” idi. Marco Chiesa, konuşmacı kürsüsünde. Açıklama: Ayrılan SVP Başkanı Marco Chiesa, partisinin Uri Bürglen’deki delegeler toplantısında İsviçre’yi AB’ye bağlama konusunda sert bir uyarıda bulundu. Kurumlar arası bağlanmanın İsviçre’nin “bağımsızlığını ve doğrudan demokrasisini gömmesi” gerektiğini söyledi. Ayrıca göçün artmasına neden olacaktır. SVP delegeleri, Mart ayında yeni bir başkanlık seçecekler. Delegeler toplantısında SVP, 13. AHV-Rente’ye karşı Hayır kararı aldı. Bürgerliche partiler, inisiyatifi reddederken, SVP kanton partilerinden Romandi ve Tessin’de beklenmedik destek aldı. Ancak SVP delegeleri, Volksinitiative “Güvenli ve Sürdürülebilir Emeklilik İçin” veya kısacası “Renteninitiative” için evet oyu veriyor. Bunun için eski Federal Konsey Üyesi Christoph Blocher de kampanya yaptı.
Balthasar Glättli’nin Görüşleri:
Yeşiller Başkanı Balthasar Glättli, çevrimiçi yapılan Delegeler toplantısında savaşçı bir tavır sergiledi. “Cesur olmaya devam edelim. Birlikte durmalıyız.” dedi. Mevcut küresel zorluklar karşısında daha fazla çevre önlemine duyulan önemi vurgulayan Glättli, “Şu anda en çok Yeşillere ihtiyaç var.” dedi. “2023 bize en sıcak yılı bıraktı.” dedi. Ve muhtemelen bir sonraki en sıcak yıl başlamıştır. Balthasar Glättli, Yeşiller Delegeleri arasında jestlerle duruyor. Açıklama: Yeşiller Başkanı Balthasar Glättli, Delegeler toplantısında yeşil önlemlerin önemini vurguladı. KEYSTONE/CHRISTIAN MERZ Bu nedenle, net sıfıra doğru enerji sistemini yeniden yapılandırma yolunda bir evetle ilerlemenin önemli olduğunu belirtti. Solar İnisiyatifi ile güneş enerjisinin muazzam potansiyelinin nihayet değerlendirilmesi gerektiğini söyledi. Glättli, mevcut dünya durumu hakkında karanlık bir tablo çizdi. Sadece iklim ve doğa krizde değil, “savaşlar ve çatışmalar birçok insanın günlük yaşamını şekillendiriyor.” dedi. Yeşillerin sorumluluğunu vurguladı: “Tarih boyunca en iyi sonucumuzla ikinci büyük yeşil fraksiyonu oluşturuyoruz.” Glättli, Yeşiller Başkanı olarak Nisan ayının başlarına kadar görevde kalacak – ardından delegeler halefini seçecekler.
SVP ve Yeşiller İçin Parti Başkanlarının ve Parolalarının Veda Eylemi:
SVP ve Yeşiller’in parti başkanları, Marco Chiesa ve Balthasar Glättli, delegelerinden ayrıldı. Her iki parti de ayrıca 3 Mart’taki oylamalar için parola belirledi. Yeşiller’in Parolaları: Yeşiller, 13. AHV-Rente İnisiyatifi’ni oybirliğiyle destekliyor, ancak Renteninitiative’yi aynı şekilde reddediyorlar. Savaşçı veda mesajı, Yeşiller Başkanı Glättli’nin mevcut küresel zorluklar karşısında daha fazla çevre önlemine duyulan önemini vurguluyor. SVP’nin Parolaları: SVP, 13. AHV-Rente’yi reddeder, ancak Renteninitiative için evet parolası verir. Ayrılmakta olan SVP Başkanı Marco Chiesa, AB ile İsviçre’nin kurumsal bir bağlanmasına karşı uyarıda bulunuyor ve doğrudan demokrasiyi tehdit ediyor ve muhtemel bir göç artışına işaret ediyor. Marco Chiesa’nın Pozisyonları: Chiesa, İsviçre’nin AB ile kurumsal bir bağlantısının, İsviçre’nin bağımsızlığını ve doğrudan demokrasisini tehdit edeceğini düşünüyor. İsviçre ve AB arasındaki gelecek müzakereleri “göz boyama” olarak nitelendiriyor ve halkın aldatılmasından kaçınılmalıdır diyor. SVP Delegelerinin Toplantıdaki Diğer Kararları: SVP delegeleri, 13. AHV-Rente için Hayır parolasını oybirliğiyle kabul etti. Ancak, inisiyatif beklenmedik şekilde Romandi ve Tessin’deki SVP kanton partilerinden destek aldı. SVP delegeleri, Volksinitiative “Güvenli ve Sürdürülebilir Emeklilik İçin” veya kısacası “Renteninitiative” için evet oyu veriyor. Christoph Blocher da bu konuda kampanya yaptı. Balthasar Glättli’nin Pozisyonları: Yeşiller Başkanı Balthasar Glättli, çevre önlemlerinin önemini vurguluyor ve cesur olmaya ve birlikte olmaya çağrı yapıyor. İklim krizi, doğa sorunları ve küresel çatışmaların yaşandığı bir dönemde Yeşillerin sorumluluğunu vurguluyor. Geleceğe Dair Bakış: Balthasar Glättli, Nisan ayının başlarına kadar Yeşiller Başkanı olarak görevine devam edecek, ardından delegeler halefini seçecekler.
Jungfreisinnigen’in Renteninitiative Ne İstiyor?
Jungfreisinnigen’in Renteninitiative’si, erkeklerin ve kadınların emeklilik yaşını aşamalı olarak 66 yaşa yükseltmeyi talep ediyor. Daha sonra emeklilik yaşı, yaşam beklentisi ile birlikte devam etmelidir. Eğer inisiyatif kabul edilirse, kadınlar ve erkekler için emeklilik yaşı 2028’den itibaren yılda 2 ay artacak ve 2033’te 66 yaşında olacaktır. Daha sonra emeklilik yaşı ne kadar artarsa, bu yaşam beklentisinin gelişimine bağlı olacaktır.
Yaşam Beklentisi ile Bağlantı Nasıl Çalışır?
Emeklilik yaşı, yaşam beklentisi yükseldiğinde otomatik olarak artar. Ancak bu, birbirine tamamen denk gelmez, bunun yerine artan yaşam beklentisinin yüzde 80’i kadar ve yılda en fazla iki ay artışla olur. Yani, yaşam beklentisi bir yıl artarsa, emeklilik yaşı 0.8 yıl artar. Emeklilik yaşı artışı, emeklilik yaşına ulaşmalarından en az beş yıl önce çalışanlara bildirilmelidir. Bu nedenle, emekliliğe beş yıldan az bir süre kala olanlar, artıştan etkilenmezler.
Neden Emeklilik Yaşı Artırılmalıdır?
Girişimciler, artan yaşam beklentisine işaret ediyorlar. Aynı zamanda, düşük doğum oranı nedeniyle artan emekli sayısı ve düşen işçi sayısı ile argüman yapıyorlar. Bu nedenle, AHV’nin iflas tehdidi altında olduğunu söylüyorlar. Bu yapısal sorunun daha fazla para ile değil, sadece emeklilik yaşı artırılarak çözülebileceğini savunan destekçiler.
AHV’ye Emeklilik Yaşı Artışı Ne Getirir?
Emeklilik yaşı 66’ya yükseltildiğinde, AHV’nin yıllık harcamaları yaklaşık olarak 2 milyar İsviçre frangı azalacaktır. Emeklilik yaşının yaşam beklentisine otomatik olarak uyumlu hale getirilmesi, AHV’yi ek olarak rahatlatacaktır. Ancak, Renteninitiative’ye evet oylaması yapılması durumunda, sosyal kurum hala kırmızı sayılara düşecektir. Federal verilere göre bu 2033’te olacak, mevcut emeklilik yaşı olan 65 yaşından iki yıl sonra. Ancak, Renteninitiative ile AHV’nin 2033’te hala bir reform için birkaç yıl oyun alanı sağlayacak bir varlık yastığı olacaktır. Federal Finansal Perspektiflere göre, Renteninitiative kabul edilirse 2033’te AHV’nin yaklaşık 71 milyar İsviçre frangı, kabul edilmezse yaklaşık 64 milyar İsviçre frangı sermayesi olacaktır (13. AHV-Rente reddedilirse varsayılan olarak). AHV’nin yıllık harcamaları 2033’te Renteninitiative olmadan yaklaşık 66 milyar İsviçre frangı olacaktır, Renteninitiative ile ise 64.5 milyar İsviçre frangı olacaktır.
İsviçre’de 3 Mart 2024’te gerçekleşecek olan halk oylamasında, “Yaşlılıkta Daha İyi Bir Yaşam İçin (13. AHV-Rente İnisiyatifi)” adlı girişim oylanacak. Girişim, AHV’nin emekli maaşlarını aylık bir emekli maaşı artışı ile yükseltmeyi amaçlamaktadır. Yılda bir defa 13. bir emekli maaşı eklenerek, toplamda 13 emekli maaşı oluşturulması hedeflenmektedir. Ancak, yılda en az 4,1 milyar İsviçre frangı ek maliyet nedeniyle Bundesrat, girişimi reddetmeyi tavsiye etmektedir.
Girişim, AHV’nin emekli ve dul ve yetim maaşlarının yılda 12 kez değil, 13 kez ödenmesini talep etmektedir. Bu, birçok işçinin aldığı 13. aylık maaşa benzer bir yaklaşımdır. Bu durum, yıllık AHV emekli maaşını %8,3 artırır. Girişim, yıllık asgari emekli maaşını 14.700 İsviçre frangından 15.925 İsviçre frangına, maksimum emekli maaşını ise 29.400 İsviçre frangından 31.850 İsviçre frangına çıkarmayı hedeflemektedir. Girişim aynı zamanda, 13. AHV-Rente’nin tamamlama yardımları üzerinde herhangi bir etkisi olmamasını öngörmektedir. Bu, tamamlama yardımı alan tüm emeklilere, diğer emekli maaşlarına ise yılda 12 kez ödeme yapılmasına devam edileceği anlamına gelir.
Girişim, ek AHV emekli maaşının nasıl finanse edileceğine dair herhangi bir öneride bulunmamaktadır; bu konuda kararı Parlamento’nun vermesi gerekmektedir. Girişimin uygulanmasıyla yılda 50 milyar İsviçre frangı civarında olan AHV’nin mevcut yıllık harcamalarının yaklaşık olarak 4,1 milyar İsviçre frangı artması beklenmektedir. Bu maliyetin 800 milyon İsviçre frangının üzerindeki kısmını federal hükümetin karşılaması gerekecektir. Girişimin ek maliyetleri, emekli sayısının hızla artması nedeniyle yıldan yıla artacaktır. Tahminlere göre, beş yıl sonra maliyetlerin 5 milyar İsviçre frangının üzerine çıkması beklenmektedir.
Bugün AHV, genellikle ücret katkıları, federal katkı ve Katma Değer Vergisi gelirleri ile finanse edilmektedir. AHV’nin 13. Rente için beklenen ek harcamalarının ücret kesintileri üzerinden finanse edilmesi durumunda, bu kesintilerin %8,7’den %9,4’e çıkarılması gerekecektir. Finansmanın Katma Değer Vergisi üzerinden yapılması durumunda ise oranın %8,1’den %9,1’e yükseltilmesi gerekecektir. Başka finansman önlemleri veya bunların bir kombinasyonu da düşünülebilir.
Girişim komitesinin argümanlarına göre, yaşlılık maaşlarını hızla artırmak, artan yaşam maliyetlerini (kira, sağlık sigortası primleri, gıda) dengelemek için gereklidir. Günümüzde birçok emekli, maaşıyla mali zorluklar yaşamaktadır. Ek maliyetlerin bir kısmı, AHV’nin fazla gelirleri ile karşılanabilir. Ek finansman için, işçi ve işverenlerden ek bir ücret kesintisinin düşünülebileceği belirtilmektedir.
Bundesrat ve Parlamento’nun argümanlarına göre ise, girişim, AHV’nin zaten mevcut olan finansman sorunlarını ciddi bir şekilde kötüleştireceği için reddedilmelidir. 13. AHV-Rente’yi finanse etmek için ya ücret kesintileri ya da Katma Değer Vergisi’nin artırılması gerekeceği, bu durumun hem işçileri hem de işverenleri etkileyeceği ve tüketimi pahalılaştıracağı ifade edilmektedir. 13. AHV emekli maaşı, aynı zamanda Federal Bütçe üzerinde olumsuz etkilere sahip olacaktır. Bu durumda federal hükümet, her yıl artan 800 milyon İsviçre frangoluk ek maliyetle karşı karşıya kalacaktır. Federal hükümet, vergileri artırmak veya harcamaları kısmak zorunda kalacaktır. Girişim, bu duruma ihtiyaç duymayan emeklilere de 13. AHV-Rente vermeyi öngörmektedir.
Geçen beş yılda, AHV’yi gelecek on yıl için istikrarlı hale getirmek için iki emeklilik reformu yapılmıştır. Özellikle çalışma çağındaki nüfusa, daha yüksek ücret kesintileri ve kadınlar için emeklilik yaşı artışı gibi yeni yükler getirmiştir. Bundesrat ve Parlamento’ya göre, AHV’ye daha fazla harcama yapmak yerine, AHV’nin 2030’dan sonraki dönemde de emekli maaşlarını güvence altına almak için çalışılmalıdır. Yeni bir reform zaten planlanmıştır ve Bundesrat, 2026’ya kadar Parlamento’ya 2030’dan sonraki dönem için AHV’nin finanslarını nasıl istikrarlı hale getirebileceğine dair öneriler sunacaktır.
AHV, İsviçre’nin emeklilik sisteminin temelidir. Şu anda 2,5 milyondan fazla emekli, AHV emekli maaşı almaktadır. AHV emekli maaşı, yaşlılıkta yaşam maliyetini uygun bir şekilde karşılamak amacıyla tasarlanmıştır. Çoğu emeklinin ek gelirleri, özellikle bir emeklilik fonu maaşı vardır. Bu gelirle geçinme imkanı olmayanlar, Tamamlama Yardımları’na hak kazanabilir.
Federal Hükümet Ne diyor
İsviçre’de 3 Mart 2024’te gerçekleşecek olan halk oylamasında, “Yaşlılıkta Daha İyi Bir Yaşam İçin (13. AHV-Rente İnisiyatifi)” adlı girişim oylanacak. Girişim, AHV’nin emekli maaşlarını aylık bir emekli maaşı artışı ile yükseltmeyi amaçlamaktadır. Yılda bir defa 13. bir emekli maaşı eklenerek, toplamda 13 emekli maaşı oluşturulması hedeflenmektedir. Ancak, yılda en az 4,1 milyar İsviçre frangı ek maliyet nedeniyle Bundesrat, girişimi reddetmeyi tavsiye etmektedir.
Girişim, AHV’nin emekli ve dul ve yetim maaşlarının yılda 12 kez değil, 13 kez ödenmesini talep etmektedir. Bu, birçok işçinin aldığı 13. aylık maaşa benzer bir yaklaşımdır. Bu durum, yıllık AHV emekli maaşını %8,3 artırır. Girişim, yıllık asgari emekli maaşını 14.700 İsviçre frangından 15.925 İsviçre frangına, maksimum emekli maaşını ise 29.400 İsviçre frangından 31.850 İsviçre frangına çıkarmayı hedeflemektedir.
Girişim aynı zamanda, 13. AHV-Rente’nin tamamlama yardımları üzerinde herhangi bir etkisi olmamasını öngörmektedir. Bu, tamamlama yardımı alan tüm emeklilere, diğer emekli maaşlarına ise yılda 12 kez ödeme yapılmasına devam edileceği anlamına gelir. Girişim, ek AHV emekli maaşının nasıl finanse edileceğine dair herhangi bir öneride bulunmamaktadır; bu konuda kararı Parlamento’nun vermesi gerekmektedir.
Girişimin uygulanmasıyla yılda 50 milyar İsviçre frangı civarında olan AHV’nin mevcut yıllık harcamalarının yaklaşık olarak 4,1 milyar İsviçre frangı artması beklenmektedir. Bu maliyetin 800 milyon İsviçre frangının üzerindeki kısmını federal hükümetin karşılaması gerekecektir. Girişimin ek maliyetleri, emekli sayısının hızla artması nedeniyle yıldan yıla artacaktır. Tahminlere göre, beş yıl sonra maliyetlerin 5 milyar İsviçre frangının üzerine çıkması beklenmektedir.
Bugün AHV, genellikle ücret katkıları, federal katkı ve Katma Değer Vergisi gelirleri ile finanse edilmektedir. AHV’nin 13. Rente için beklenen ek harcamalarının ücret kesintileri üzerinden finanse edilmesi durumunda, bu kesintilerin %8,7’den %9,4’e çıkarılması gerekecektir. Finansmanın Katma Değer Vergisi üzerinden yapılması durumunda ise oranın %8,1’den %9,1’e yükseltilmesi gerekecektir. Başka finansman önlemleri veya bunların bir kombinasyonu da düşünülebilir.
Girişim komitesinin argümanlarına göre, yaşlılık maaşlarını hızla artırmak, artan yaşam maliyetlerini (kira, sağlık sigortası primleri, gıda) dengelemek için gereklidir. Günümüzde birçok emekli, maaşıyla mali zorluklar yaşamaktadır. Ek maliyetlerin bir kısmı, AHV’nin fazla gelirleri ile karşılanabilir. Ek finansman için, işçi ve işverenlerden ek bir ücret kesintisinin düşünülebileceği belirtilmektedir.
Bundesrat ve Parlamento’nun argümanlarına göre ise, girişim, AHV’nin zaten mevcut olan finansman sorunlarını ciddi bir şekilde kötüleştireceği için reddedilmelidir. 13. AHV-Rente’yi finanse etmek için ya ücret kesintileri ya da Katma Değer Vergisi’nin artırılması gerekeceği, bu durumun hem işçileri hem de işverenleri etkileyeceği ve tüketimi pahalılaştıracağı ifade edilmektedir. 13. AHV emekli maaşı, aynı zamanda Federal Bütçe üzerinde olumsuz etkilere sahip olacaktır.
Bu durumda federal hükümet, her yıl artan 800 milyon İsviçre frangoluk ek maliyetle karşı karşıya kalacaktır. Federal hükümet, vergileri artırmak veya harcamaları kısmak zorunda kalacaktır. Girişim, bu duruma ihtiyaç duymayan emeklilere de 13. AHV-Rente vermeyi öngörmektedir. Bundesrat ve Parlamento’ya göre, AHV’ye daha fazla harcama yapmak yerine, AHV’nin 2030’dan sonraki dönemde de emekli maaşlarını güvence altına almak için çalışılmalıdır.
Yeni bir reform zaten planlanmıştır ve Bundesrat, 2026’ya kadar Parlamento’ya 2030’dan sonraki dönem için AHV’nin finanslarını nasıl istikrarlı hale getirebileceğine dair öneriler sunacaktır. AHV, İsviçre’nin emeklilik sisteminin temelidir. Şu anda 2,5 milyondan fazla emekli, AHV emekli maaşı almaktadır. AHV emekli maaşı, yaşlılıkta yaşam maliyetini uygun bir şekilde karşılamak amacıyla tasarlanmıştır. Çoğu emeklinin ek gelirleri, özellikle bir emeklilik fonu maaşı vardır. Bu gelirle geçinme imkanı olmayanların, Tamamlama ( Ergänzungsleistung) Ek Destek Yardım Alabilir deniliyor.
Gündem
TÜM YÖNLERİYLE TEMMUZ 2025 İSVİÇRE GÜNDEMİ

Temmuz 2025 itibarıyla İsviçre gündemindeki önemli yasa değişiklikleri ve güncel konuların detaylı analizi:
🕒 Okuma süresi: 6 dakika
🚗 SÜRÜCÜ EĞİTİMİNDE YENİ DÖNEM: OTOMATİK SİSTEMLER EĞİTİME DAHİL EDİLDİ
1 Temmuz 2025 itibarıyla İsviçre’de sürücü eğitimi ve sınav içerikleri güncellendi. Artık ehliyet alacak adaylar, yalnızca temel sürüş becerileriyle değil, aynı zamanda modern sürücü destek sistemleriyle de sınanacak.
Yeni sistemde kapsanan teknolojiler şunlar:
- Adaptif hız sabitleyici
- Şerit takip asistanı
- Otomatik park sistemleri
- Çarpışma önleyici destekler
Amaç: Geleceğin otonom sürüş teknolojilerine hazırlıklı, bilinçli ve teknolojiyle uyumlu sürücüler yetiştirmek.
🏥 SAĞLIK SİSTEMİNDE KOLAYLIK VE KAPSAM GENİŞLİĞİ
İsviçre sağlık sisteminde Temmuz ayında iki önemli gelişme yaşandı:
a) Kolorektal Kanser Taraması
Kolon kanseri taramaları artık 74 yaşına kadar sağlık sigortası kapsamında ücretsiz olacak. Daha önce bu sınır 69 idi. Bu adım, yaşlı nüfusta erken teşhisi artırmayı hedefliyor.
b) Kronik Hastalar İçin Bürokratik Yük Hafifletildi
Kronik hastalar artık her yıl tekrar destek başvurusu yapmak zorunda kalmayacak. Sabit destek gereksinimi olan hastalar için süreç sadeleştirildi.
🧴 TÜKETİCİ KORUMASINDA GÜÇLÜ ÖNLEMLER
a) BPA Yasağı
Bisfenol A (BPA) maddesi, özellikle bebek ürünleri ve gıda ambalajlarında tamamen yasaklandı.
b) Pestisit Düzenlemesi
Bazı tarım ürünlerinde izin verilen pestisit kalıntı oranları düşürüldü. Yeni denetim sistemiyle tüketici daha güvenli gıdaya ulaşacak.
c) Gümrükte Sahte Ürün Mücadelesi
Gümrüklerde tespit edilen taklit ürünlerin (çanta, saat vb.) imhası hızlandırıldı. Alıcının onayıyla kısa sürede imha prosedürü devreye sokulabiliyor.
👩⚖️ CEZA HUKUKUNDA KÖKLÜ DEĞİŞİKLİK: “RIZA” MERKEZDE
Yeni yasal düzenlemeye göre, bir kişinin açık rızası olmadan gerçekleşen her cinsel eylem “tecavüz” olarak değerlendirilecek. Fiziksel direnç göstermemiş olsa dahi rıza olmaması, suçu tanımlamak için yeterli olacak.
Bu değişiklik:
- Kadın hakları açısından bir dönüm noktası
- Cinsel dokunulmazlık konusunda daha koruyucu bir yasal çerçeve sunuyor
🚁 DİJİTAL HAKLAR TEHDİT ALTINDA MI? GÖZETİM YASASINA TEPKİ BÜYÜYOR
Yeni Telekom Gözetim Yasası (OSCPT), VPN servisleri ve mesajlaşma uygulamalarına veri saklama ve gerçek zamanlı izleme yükümlülüğü getiriyor.
Eleştiriler:
- Dijital gizliliğe ağır darbe
- VPN ve şifreli mesajlaşmanın baskı altına alınması
- Sivil toplum kuruluşları, ifade ve iletişim özgürlüğüne müdahale olarak değerlendiriyor
🏦 UBS’E SIKI DENETİM: 26 MİLYAR FRANK EK SERMAYE
2023’te yaşanan Credit Suisse krizinden sonra İsviçre finans otoriteleri, “too-big-to-fail” konumundaki UBS için yeni önlemler aldı.
Yeni düzenleme:
- UBS’in 26 milyar Frank ek sermaye tutması gerekiyor
- Bu, olası kriz durumlarına karşı daha sağlam bir finans sistemi kurulması amacıyla alındı
- Uygulama süresi 6 ila 8 yıl
🇪🇺 AB İLE İLİŞKİLERDE YENİ PAKET VE REFERANDUM
Federal Konsey, Avrupa Birliği ile “Institutionelles Abkommen 2.0” adlı yeni bir çerçeve anlaşma paketini onayladı. Bu paket:
- Erasmus ve Horizon Europe gibi AB programlarına yeniden katılımı sağlıyor
- Serbest dolaşım ve yatırım konusunda istikrar getiriyor
- Ekim veya Kasım 2025’te halk oylamasına sunulacak
🌏 HİNDİSTAN – EFTA TİCARET ANLAŞMASI ONAYLANDI
İsviçre’nin de üyesi olduğu EFTA (Avrupa Serbest Ticaret Birliği), Hindistan ile kapsamlı bir serbest ticaret anlaşması imzaladı.
Beklentiler:
- Hindistan’a 100 milyar Frank’a kadar yatırım
- 1 milyon yeni iş imkanı
- İsviçre için yeni pazarlar ve teknoloji transferi fırsatları
🍬 TÜTÜN VE ELEKTRONİK SİGARA DÜZENLEMELERİ
- İçimlik tütün ürünlerine yönelik vergiler arttırıldı
- Elektronik sigara reklamları gençlere yönelik olarak tamamen yasaklandı
- Yeni düzenlemeler, halk sağlığını korumayı ve gençleri bağımlılıktan uzak tutmayı hedefliyor
🧑🏫 KURZARBEIT (KISA ÇALIŞMA) DESTEĞİ UZATILDI
Zor durumdaki sektörler için 1 Ağustos 2025 itibarıyla kısa çalışma ödeneği süresi 18 aya kadar çıkarıldı. Bu destekten özellikle turizm, tekstil ve üretim sektörlerinin faydalanması bekleniyor.
🔚 GENEL DEĞERLENDİRME
Temmuz 2025 itibarıyla İsviçre’de:
- Sürücülük, sağlık ve ceza hukukunda köklü reformlar
- AB ile ilişkilerde yeni bir dönem
- Dijital özgürlükler ve ekonomik düzenlemelerde kritik kararlar
gündemi belirliyor.
Bazı düzenlemeler referanduma gidecek. Son sözü İsviçre halkı söyleyecek.


Gündem
DÖNER FİYATLARI TEPKİ ÇEKİYOR: GENÇLERDEN POLİTİK MESAJ

Okuma süresi: 2 dakika
Döner artık sadece bir yemek değil, gençler için hayat pahalılığının sembolü. Sosyal medyada başlayan şaka, şimdi siyasi bir mesaj hâline geldi.
İsviçre’de özellikle Z kuşağı arasında döner fiyatları büyük bir tartışma konusu oldu. Zürih’te bir dönerin fiyatı 16 Frank’a kadar çıkarken, bu durum gençler tarafından “dönerflasyon” olarak adlandırılıyor. Sosyal medyada döner fiyatları üzerinden yapılan esprili eleştiriler, aslında ciddi bir ekonomik sıkıntıya işaret ediyor.
TikTok’ta Başlayan Tepki Federal Parlamento’ya Taşındı
Aargau kantonundan fenomen Kaufmann, TikTok videolarında Enerji Bakanı Albert Rösti’ye döner fiyatlarını düşürme çağrısında bulundu. Rösti, şaka gibi başlayan bu çağrıya kayıtsız kalmadı ve gençlerle röportaj yaptı. Döner fiyatlarının yüksekliğine karşı elektrik maliyetlerinin düşürülmesine vurgu yaptı.
Döner = Geçim Barometresi
Sosyalist Parti Gençlik Kolu’ndan Vera Çelik, döneri gençlerin en ucuz öğle yemeği olarak gördüğünü belirtiyor. “Eskiden 8 Frank’a doyardık, şimdi 13–16 Frank veriyoruz. Bu herkesin cebini etkiliyor, özellikle de göçmen kökenli gençlerin,” diyor.
Esnaf Zor Durumda
Vera Çelik’e göre, dönerci esnafı da zor koşullar altında ayakta kalmaya çalışıyor. Kira, elektrik, et, sebze, ekmek ve sos fiyatlarının artması nedeniyle, gerçekçi bir fiyatlandırma yapıldığında bir dönerin aslında 20 Frank olması gerektiğini vurguluyor. “Ama o zaman kimse alamaz, bu yüzden zararına satış yapılıyor” diyor.
İMBİS İŞLETMELERİ DE ZORDA
İmbis işletmeleri genellikle göçmenler tarafından yönetiliyor ve politik olarak seslerini duyuramıyorlar. Ancak binlerce kişiye iş sağlıyorlar. Artan kira, enerji ve malzeme fiyatları nedeniyle birçok işletme ayakta kalmakta zorlanıyor.
Çelik, “Gençler döner fiyatları üzerinden siyasetle ilgilenmeye başlıyor. Çünkü cebine dokunan her konu, politik farkındalık yaratıyor,” diyor.
DÖNER ARTIK BİR EKONOMİK GÖSTERGE
Sotomo araştırma şirketinden siyaset bilimci Michael Hermann da gençlerin bu tepkisinin dikkate alınması gerektiğini belirtiyor:
“Döner, artan yaşam maliyetlerinin sembolüne dönüştü. Politika hemen harekete geçmek zorunda değil ama gençlerin bu mesajını iyi okumalı.”

Gündem
“BİZ IRKÇI DEĞİLİZ” – EŞENBACH’TA BAŞÖRTÜLÜ ÖĞRETMENE VELİ TEPKİSİ

Başörtülü öğretmen krizi Eschenbach’ta tartışma yarattı
St. Gallen kantonuna bağlı Eschenbach kasabasında yer alan Goldingen İlkokulu’nda görev yapması planlanan bir öğretmenin başörtüsü takması nedeniyle velilerden gelen tepkiler üzerine okul yönetimi, atamayı iptal etme kararı aldı. Tepkili velilerden biri, “Biz ırkçı değiliz ama çocuklarımızı emanet ettiğimiz kişiye yüzde 100 güven duymak istiyoruz” diyerek süreci savundu.
Okul yönetimi, Haziran başında yeni öğretmen kadrosunu velilere tanıtan bir bilgilendirme mektubu gönderdi. Söz konusu öğretmen, mektupta kendini tanıtarak öğrencilerle okuyarak, müzikle iç içe bir eğitim ortamı yaratmayı hedeflediğini ifade etti. Ancak mektuba iliştirilen ve başörtülü olduğu görülen fotoğraf, bazı velilerde rahatsızlık yarattı.
“İletişim eksikliği ve baskı hissi”
Tepkilerini okul yönetimine yazılı olarak ileten bazı veliler, şu soruları gündeme getirdi:
- Bu öğretmen İsviçre kültürünü ve değerlerini çocuklara aktarabilecek mi?
- Derslerde başörtüsüyle mi bulunacak?
- Namaz vakitleri ya da Noel kutlamaları sırasında bir sorun yaşanır mı?
Okul yönetimi ise cevaben, öğretmenin dini inancının eğitime yansımayacağını ve İsviçre okullarında geçerli olan Hristiyan değerlerini (yardımlaşma, toplumsal sorumluluk vb.) sürdüreceğini belirtti. Ancak artan velî baskısı sonucu, okul yönetimi öğretmenin atamasından vazgeçti.
Veliler baskı altında hissettiklerini söylüyor
Görüşlerine yer verilen bir veli, yaşanan süreçte okul yönetiminin kendilerini ciddiye almadığını ve açık iletişim kurmadığını savundu. “Bu konuyu gündeme getirdikten sonra bize gelen cevap şu oldu: Öğretmeni kabul etmezseniz, sınıfın geleceği olmayabilir. Bu, açıkça bir tehditti,” diyen veli, ayrıca İsviçre okullarında tarafsızlık gereği sınıflardan haçların da kaldırıldığını hatırlattı.
Bazı veliler ise, öğretmeni savunanların olduğunu ancak etkili olamadıklarını belirtiyor. Tartışmaların yaşandığı veliler arası yazışma gruplarında “ırkçılıkla” suçlandıklarını söyleyen veli, bu tanımlamanın haksız olduğunu savundu.
Yüz yüze görüşme talebi ancak atama iptali sonrası geldi
Veliler, en başından beri okul yönetimiyle doğrudan bir görüşme yapmak istediklerini ancak taleplerinin sürekli göz ardı edildiğini belirtti. Sadece öğretmenin görevlendirilmesinden vazgeçildikten sonra görüşme teklifinin geldiğini belirten veli, bu yaklaşımın güven eksikliğini derinleştirdiğini vurguladı.


Not: Sembolik yapay görsel
-
E-Dergi1 yıl önce
İsviçre’nin Sesi Şubat 2024
-
Ekonomi1 yıl önce
İsviçre’de Maaş Dengesi: Ortalama bir Kişinin Maaşı 6788 CHF
-
İsviçre1 yıl önce
Dünyanın En İyi Sağlık Kurumları: İlk 250 Hastane Sıralamasında İsviçre’den 10 Hastane
-
Yaşam1 yıl önce
Kıskanç Kaynana Belirtileri: Gözden Kaçırmamanız Gereken 10 İşaret
-
Gündem8 ay önce
ERDOĞAN KARŞITI PAYLAŞIMLARI SIĞINMA BAŞVURUSUNDA HAKLI GEREKÇE OLARAK GÖRÜLMEDİ
-
Dünya8 ay önce
META’NIN COVİD-19 AŞILARIYLA İLGİLİ YANILTICI BİLGİ KARARI: İFADE ÖZGÜRLÜĞÜNÜ KISITLIYOR MU?
-
Gündem7 ay önce
TELEGRAM’DA ŞOK EDEN GRUPLAR: TECAVÜZ AĞLARI VE K.O. DAMLALARI
-
Gündem8 ay önce
TÜRKİYE’DEN GELEN SIĞINMA BAŞVURULARINA GETİRİLEN SERT UYGULAMALARA TEPKİ