Haber: Cemil Baysal

Kazanın Ayrıntıları
25 Aralık sabahı, Azerbaycan Hava Yolları’na ait bir yolcu uçağı, Kazakistan’ın Aktau şehri yakınlarında düştü. Baku’dan Çeçenistan’ın başkenti Grozni’ye gitmekte olan uçak, iniş denemelerinin başarısız olması sonrası yön değiştirmiş, ancak Kazakistan’a ulaşamadan düştü. Kazada 38 kişi hayatını kaybederken, 29 yolcu kazadan sağ kurtuldu.

Olayın ardından başlatılan soruşturmada, uçağın düşüş nedeni henüz tam olarak açıklığa kavuşmasa da, Rus hava savunma sistemleri tarafından vurulduğuna dair güçlü bulgular ortaya çıktı.

RADYO KONUŞMALARI VE GPS KARIŞIKLIĞI
Rusya’nın bağımsız medya kuruluşu Dozhd, Grozni Havalimanı’nda uçağın pilotlarıyla kule arasındaki radyo konuşmalarını yayımladı. Bu konuşmalar, uçakta GPS sinyallerinin kaybolduğunu ve kule ile radar temasının kesildiğini ortaya koyuyor. Uzmanlara göre, Rusya’nın olası bir Ukrayna İHA saldırısını önlemek için aktif ettiği sinyal bozucular bu duruma yol açmış olabilir.

Uçağın defalarca iniş denemesi yapmasının ardından geri dönme kararı alması sırasında, bir patlama meydana geldiği belirtiliyor. Dozhd’un raporlarına göre, bu patlama muhtemelen bir yerden havaya füzenin isabeti sonucu oluştu.

VİDEO GÖRÜNTÜLERİ VE YENİ KANITLAR
Sosyal medyada dolaşan videolar, uçak enkazındaki hasarı detaylı bir şekilde gösteriyor. Rusya’nın bağımsız medya platformu Meduza, enkaz üzerindeki deliklerin büyük olasılıkla bir yerden havaya füze tarafından oluşturulduğunu savundu. Uzmanlar, bu tür izlerin daha önce askeri ve sivil uçaklarda benzer saldırılar sonucu oluştuğunu belirtiyor.

Ancak Rusya devlet medyasında bu görüntüler yer almazken, hükümet kaynakları kazayı bir “kuş çarpması” olarak açıklamaya çalışıyor. Buna rağmen, Rus askeri blogcular dahi bu iddiayı inandırıcı bulmuyor. “Fighterbomber” isimli bir Telegram kanalı, bu açıklamayı alaycı bir şekilde reddederek, “Bu kuş hikayesi artık geçersiz” yorumunda bulundu.

KURTULAN YOLCULARIN TANIKLIKLARI
Kurtulan yolcular, uçağın Grozni’ye iniş denemesi sırasında büyük bir darbe aldığını ifade ediyor. Yolculardan biri, uçakta oluşan deliklerin ardından bazı koltukların zarar gördüğünü ve yaralıların olduğu bir ortamda sağlık malzemesi eksikliği yaşandığını belirtti.

UZMANLAR NE DİYOR?
Alman havacılık uzmanı Heinrich Großbongardt, olayın bir kuş çarpması nedeniyle gerçekleşmiş olamayacağını savundu. Großbongardt, “Kuş sürüleri genelde motor arızasına yol açar, ancak uçağı bu denli kontrol edilemez hale getirmez. Buradaki senaryo, dış müdahaleyi işaret ediyor” dedi.

RUS HAVA SAVUNMA SİSTEMLERİ AKTİF MİYDİ?
Kaza günü, Grozni’de Ukrayna İHA’larına yönelik hava savunma sistemlerinin aktif olduğu ve bu sistemlerin bir İHA’yı düşürdüğü yetkililer tarafından doğrulandı. Çeçenya Güvenlik Konseyi Sekreteri Hamzat Kadirov, bu saldırıya karşı önlemler aldıklarını ve hava sahasının güvenli olduğunu belirtti.

SONUÇ VE SORULAR
Uçağın düşüşüne neyin yol açtığı tam olarak bilinmiyor, ancak eldeki veriler dış bir müdahale ihtimalini güçlendiriyor. Kazakistan’da devam eden soruşturmaların, uçağın düşüşüne dair nihai gerçeği gün yüzüne çıkarması bekleniyor.

#RusyaUçakKazası #HavacılıkKazası #Grozni

Diyabet hastalarının yaşamını kolaylaştıracak devrim niteliğinde bir yenilik:
Binghamton Üniversitesi’nden bilim insanları, kan alımına gerek kalmadan sadece ter analiziyle çalışan kağıt tabanlı bir kan şekeri ölçüm cihazı geliştirdi. Bu sistemin dikkat çeken yönü, Bacillus subtilis sporlarının kullanılması. Bu sporlar, potasyum açısından zengin vücut sıvılarında glikoza tepki vererek işlev görüyor.

Geleneksel Yöntemlere Göre Avantajları

Enzim temelli mevcut sistemlerin, saklama koşullarına duyarlılığı ve zamanla etkinliğini kaybetmesi büyük bir sorun teşkil ediyordu. Ancak spor tabanlı bu sistem, son derece dayanıklı bir yapıya sahip. Sporlar yalnızca belirli koşullarda harekete geçtiği için depolama ve taşıma süreci oldukça kolaylaşıyor. Ayrıca sensör, çeşitli dış etkenlere rağmen yüksek hassasiyet ve doğruluk oranıyla dikkat çekiyor.

Sensör Nasıl Çalışıyor?

Yeni sistem üç ana bileşenden oluşuyor:

1. Spor içeren anot,
2. İyon değişim membranı,
3. Katalizör kaplı katot.

Sporlar, glikozla temas ettiğinde bir redoks reaksiyonu başlatıyor. Bu süreçte elektronlar ve protonlar açığa çıkıyor. Elektronlar, dış bir devre üzerinden hareket ederken, protonlar membran aracılığıyla iletiliyor. Bu elektriksel aktivite, kan şekeri seviyesine bağlı olarak değişiyor ve bir okuyucu cihazla ölçülebiliyor.

Potansiyeller ve Zorluklar

Taşınabilir bir cihaz olarak tasarlanan bu sensör, sürekli veri toplayarak bunları okuyucu bir cihaza iletiyor. Ancak bazı zorluklar hâlâ devam ediyor. Cihazın tepkime süresi şu anda bir saate kadar uzayabiliyor ve sensörün ne kadar süreyle kullanılabileceği ise hâlâ araştırma konusu.

Sonuç

Bu yenilik, invaziv olmayan kan şekeri ölçüm yöntemlerinin geliştirilmesinde önemli bir adımı temsil ediyor. İlerleyen dönemlerde yapılacak iyileştirmelerle birlikte, diyabet hastaları için ağrısız, güvenilir ve pratik bir alternatif olma potansiyeli taşıyor.

#Teknoloji #Sağlık #KanŞekeri #Diyabet #Yenilik

Kazakistan’ın Aktau kentinde, havalimanı yakınlarında Azerbaycan Hava Yolları’na ait bir yolcu uçağı düştü. Uçakta 67 yolcu ve beş mürettebat bulunduğu bildirildi. Kazanın ardından uçak alev topuna dönerken, bölgeye acil ekipler sevk edildi. Uçağın kuş sürüsüne çarpmasının ardından acil inişe geçtiği açıklandı. Bu üzücü olay, “vogel çarpması” olarak bilinen tehlikenin ne kadar ciddi olduğunu bir kez daha gözler önüne serdi. İşte bu tehlikenin detayları ve önleme yöntemleri.

Vogel Çarpması Nedir?

Uçakların havadayken kuşlarla çarpışması “vogel çarpması” olarak adlandırılır. Bu tür çarpışmalar genellikle uçakların düşük irtifalarda (3000 feet – yaklaşık 900 metre altında) uçtuğu zamanlarda meydana gelir. Bu, uçakların kalkış ve iniş gibi hassas uçuş evrelerinde olmasını daha riskli hale getirir.

Olası Tehlikeler

• Motor Hasarı: Kuşların motora girmesi, motorun hasar görmesine veya tamamen devre dışı kalmasına neden olabilir. Özellikle büyük kuşlar ya da kuş sürüleri ciddi tehlikeler oluşturur.
• Kokpit Camları: Çarpmanın etkisiyle kokpit camlarında çatlaklar veya kırılmalar meydana gelebilir. Bu, hem pilotların güvenliğini tehlikeye atar hem de uçuşun kontrolünü zorlaştırır.
• Aerodinamik Kararlılık: Uçağın kanatlarının veya kontrol yüzeylerinin hasar görmesi, uçağın dengesi ve kontrol kabiliyeti üzerinde olumsuz etkiler yaratabilir.

İsviçre’deki Durum

İsviçre’de 2022 yılında toplam 303 vogel çarpması rapor edilmiştir. Bu olayların %90’ı ulusal ve bölgesel havalimanlarında, geri kalanı ise küçük havaalanlarında ya da helikopter pistlerinde meydana gelmiştir.

2021 yılında 253, 2020 yılında ise pandeminin etkisiyle uçuş sayılarındaki azalma nedeniyle 163 vaka bildirilmiştir. Bu çarpışmalar genellikle uçakların kalkışını iptal etmesine veya acil iniş yapmasına neden olmuştur.

En bilinen vakalardan biri, 2009 yılında US Airways’in 1549 sefer sayılı uçuşunda yaşandı. Kuş çarpması sonucu her iki motoru da devre dışı kalan uçak, Hudson Nehri’ne başarılı bir şekilde iniş yapmıştı.

Önleme Yöntemleri

Havalimanlarında vogel çarpmasını önlemek için çeşitli yöntemler kullanılmaktadır:

• Akustik ve Görsel Cihazlar: Kuşları uzaklaştırmak için yüksek sesli cihazlar veya yırtıcı kuş maketleri kullanılır.
• UV Işık Teknolojisi: Kuşların algılayabileceği UV ışıkları, uçaklara yaklaşmalarını engelleyebilir.
• Doğal Alan Yönetimi: Kuşların havalimanlarına yakın bölgelerde yuva yapmasını önlemek için habitat yönetimi uygulanır.

Sonuç: Vogel çarpması, hava güvenliği açısından ciddi bir tehdit oluştursa da, alınan önlemler ve teknolojik gelişmeler sayesinde bu riskler minimuma indirilmeye çalışılmaktadır.