Eschenbach’taki başörtülü öğretmen vakasının ardından gözler Avrupa’ya çevrildi

ZÜRİH – 11 Temmuz 2025

İsviçre’nin St. Gallen kantonuna bağlı Eschenbach kasabasında görev alması planlanan başörtülü bir öğretmene karşı bazı velilerin gösterdiği tepki ve bu tepkilerin sonucunda öğretmenin göreve başlatılmaması, ülkede büyük yankı uyandırdı. Peki bu olayın ardından gündeme gelen en önemli soru şu: İsviçre’de ve komşu ülkelerde eğitim kurumlarında başörtüsüne karşı hangi yasal düzenlemeler geçerli?

🇨🇭 İSVİÇRE: GENEL BİR YASAK YOK

İsviçre genelinde okullarda başörtüsü yasağına ilişkin herhangi bir ulusal yasa bulunmuyor. Federal Hükümet 2023’te başörtüsüne karşı bir yasak getirilmesini reddetti. 2015 yılında İsviçre Federal Mahkemesi, St. Gallen’deki bir dava sonucunda, kamu okullarında öğrencilere yönelik genel bir başörtüsü yasağının din özgürlüğüne orantısız müdahale oluşturduğuna hükmetti.

Ancak bu konuda bir istisna var: 1997 yılında Cenevre kantonunda, ders esnasında başörtüsünü çıkarmayı reddeden bir öğretmen işten çıkarılmış ve mahkeme bu kararı onamıştı.

Bununla birlikte, 2025 yılı itibarıyla İsviçre genelinde yürürlüğe giren “örtünme yasağı” kapsamında kamusal alanlarda yüzü tamamen örten peçe, burka gibi giysiler yasaklandı.

🇩🇪 ALMANYA: YASAK YOK, ANCAK İSTİSNALAR VAR

Almanya’da da ülke genelinde geçerli olan bir başörtüsü yasağı bulunmuyor. Alman Anayasa Mahkemesi 2015 yılında, yalnızca belirli durumlarda – örneğin okulda dini gerginlikler veya tarafsızlığa zarar verecek somut bir tehdit oluştuğunda – yasak getirilebileceğine hükmetti.

Ancak Berlin, 2006’da yürürlüğe koyduğu “tarafsızlık yasası” ile uzun yıllar boyunca öğretmenlerin görünür dini semboller taşımasını yasakladı. 2015’teki Anayasa Mahkemesi kararına rağmen Berlin bu tutumunu sürdürdü. Ancak 2023/2024 eğitim yılından itibaren Berlin’de başörtülü öğretmenlere yeniden görev verilmesi mümkün hale geldi.

🇦🇹 AVUSTURYA: YASA VARDI, ANAYASA MAHKEMESİ İPTAL ETTİ

2018 yılında dönemin Avusturya Başbakanı Sebastian Kurz, okullarda ve anaokullarında başörtüsünü yasaklamak istedi. Parlamento bu yasağı kabul etti. Ancak Avusturya Anayasa Mahkemesi bu yasayı, yalnızca İslam’a karşı olduğunu ve eşitlik ilkesini ihlal ettiğini belirterek iptal etti.

Bugün Avusturya’da kamusal alanlarda yüzü tamamen örten giysiler (burka, nikap vb.) yasak. Bu yasak, maske, karnaval kıyafeti veya kalın atkılar gibi yüzü gizleyen giysileri de kapsayabiliyor (istisnalar hariç).

🇫🇷 FRANSA: EN SERT YASAKLAR BURADA

Fransa’da laiklik ilkesi gereği, okullarda dini sembollerin taşınması 2003’ten beri yasak. Bu yasak öğretmenleri de kapsıyor. 2023 yılında, Müslüman kadınlar tarafından tercih edilen abaya (uzun tunik tarzı kıyafet) da okulda yasaklananlar listesine eklendi. Fransa’da devlet ve dinin katı şekilde ayrılması bu yasakların temelini oluşturuyor.

🇮🇹 İTALYA: BAŞÖRTÜSÜNE YASAK YOK, TARTIŞMA SÜRÜYOR

İtalya’da başörtüsüne karşı genel bir yasak bulunmuyor. Ancak yüzü tamamen örten kıyafetler kamusal alanlarda yasak. Okullarda başörtüsü zaman zaman tartışmalara yol açsa da yasal bir engel bulunmuyor.

📌 SONUÇ: AVRUPA’DA TUTARSIZ YAKLAŞIMLAR SÜRÜYOR

Eschenbach’ta yaşanan olay, eğitimde tarafsızlık ve din özgürlüğü dengesi açısından tartışmaları yeniden alevlendirdi. İsviçre’de genel yasak olmamasına rağmen, sosyal baskı ve yerel tepkiler öğretmenlerin meslek hayatını doğrudan etkileyebiliyor. Avrupa genelinde ise yaklaşım ülkeden ülkeye değişiyor: Kimi yerlerde tolerans, kimi yerlerde sert yasaklarla karşılık buluyor.

LÖRRACH – Baden-Württemberg eyaletindeki bazı yüzme havuzlarında yeni bir mayo düzenlemesi yürürlüğe girdi. Lörrach ve Müllheim şehirlerindeki açık havuzlarda bol şortlar, cepli mayo altları ve burkini gibi vücudu tamamen örten kıyafetler yasaklandı. Gerekçe: Hijyen ve havuz temizliği.

Parkschwimmbad Lörrach yöneticilerine göre birçok genç erkek, mayo altına iç çamaşırı giyerek havuza giriyordu. Cepli bol şortlarda ise sıkça kirli mendil gibi hijyen açısından risk taşıyan nesneler bulunuyordu. Bu nedenle sadece sentetik kumaştan üretilmiş, vücuda tam oturan ve kısa mayo modellerine izin veriliyor. Pamuklu kumaşlardan üretilen mayolar ise artık yasaklandı.

KADINLAR İÇİN YENİ KISITLAMALAR

Yeni düzenlemeye göre kadınlar da sadece dirseğe ve diz üstüne kadar olan dar mayo modelleriyle havuza girebilecek. Burkini ve benzeri tüm vücudu örten mayo türleri artık yasak. Havuz yönetimi açıklamasında, “Mayolar sentetik kumaştan, opak olmalı ve mahrem yerleri tamamen kapatmalı” ifadeleri kullanıldı. Kurallara uymayanlar havuzdan çıkarılacak.

ELEŞTİRİLER VE DESTEKLER

Yeşiller Partisi (Die Grünen), uygulamayı sert şekilde eleştirdi. Markgräflerland bölge teşkilatından yapılan açıklamada, “Bu kurallar inancı gereği tüm vücudunu örtmek isteyen kadınları dışlıyor ve ayrımcılığa yol açıyor” denildi.

Öte yandan Alman Polis Sendikası’ndan Manuel Ostermann, sosyal medya hesabında kararı destekleyerek, “Bu karar, kadınların bireysel özgürlüğü açısından güçlü bir sinyaldir” dedi. Ostermann ayrıca, havuzlardaki cinsel taciz vakalarının önemli bir kısmının yabancı uyruklu kişiler tarafından işlendiğini iddia ederek, bu kişilerin dar mayo giymekten kaçınma eğiliminde olduğunu savundu.

BELEDİYEDEN AÇIKLAMA: “KURALLAR HERKES İÇİN GEÇERLİ”

Lörrach Belediyesi Sözcüsü Alexander Fessler, yeni kuralların yürürlüğe girmesinden bu yana şikâyetlerin azaldığını belirtti. “Yeni mayo düzenlemesi, cinsiyet ve dini inanç gözetmeksizin tüm ziyaretçiler için geçerli. Cinsel tacizi önleyip önlemeyeceğini söylemek zor ama memnuniyet bildiren çok kişi var” dedi.

Yeni kurallar yalnızca Lörrach’taki Parkschwimmbad’da değil, Müllheim’deki açık havuzda da geçerli. Eyaletteki diğer havuzlarda da benzer düzenlemeler gündemde.

Yaz aylarında ferahlık sağlayan parmak arası terlikler direksiyon başında büyük bir güvenlik riski oluşturabiliyor. Avrupa genelinde ise bu konuda ülkeden ülkeye değişen cezalar ve yasal düzenlemeler dikkat çekiyor.

YAZIN GELİŞİYLE TERLİKLER ORTAYA ÇIKIYOR, ANCAK…

Sıcak havalarda ayakların rahatlaması için tercih edilen flip-flop terlikler ve sandaletler, araç kullanırken ciddi tehlikeler doğurabiliyor. Ayağın pedaldan kayması ya da terliğin pedala sıkışması sonucu kaza riski artıyor.

Avrupa’daki otomobil kulüpleri farklı ülkelerdeki yasal durumu mercek altına aldı. Sonuçlar ise oldukça çeşitli. Bazı ülkelerde hiçbir yasal düzenleme bulunmazken, bazı ülkelerde bu durum ağır para cezalarıyla karşılık buluyor.

HANGİ ÜLKELERDE YASAK, HANGİLERİNDE SERBEST?

🔹 Belçika, Bosna-Hersek, Danimarka, Finlandiya, Lüksemburg: Flip-flop’la araç kullanmak serbest. Yasal bir engel yok.
🔹 Çekya: Sadece kamyon şoförleri için ayakkabı zorunlu.
🔹 Almanya: Açık yasak yok ama güvenli sürüş yükümlülüğü gereği uygun olmayan ayakkabı kullanımı sigorta sorunlarına neden olabiliyor.
🔹 İspanya: Flip-flop ya da çıplak ayakla araç kullanmak açıkça yasak. Ceza: 80 Euro.
🔹 Slovenya: Yasal yasak yok ama polis sabit tabanlı ayakkabı öneriyor.
🔹 Hollanda: Yasa yok ancak kaza durumunda ayakkabı tercihi kusur sayılabilir.
🔹 Macaristan: Yasal düzenleme yok ama kaza sonrası hukuki sorumluluk doğabilir.
🔹 İngiltere: Doğrudan yasak yok; fakat güvenli sürüş yasası çerçevesinde uygunsuz ayakkabı nedeniyle ceza uygulanabilir.
🔹 Avusturya: Yasak yok; fakat kaza sonrası uygunsuz ayakkabı nedeniyle soruşturma açılabilir.
🔹 Hırvatistan: Yasal düzenleme yok, dikkatli olunması tavsiye ediliyor.

İSVİÇRE’DE DURUM NE?

İsviçre’de flip-flop, sandalet ya da çıplak ayakla araç kullanmak yasal olarak yasak değil. Ancak Kara Yolu Trafik Yasası (SVG Madde 31), sürücünün aracı her an tam kontrol altında tutmasını şart koşuyor.
Bu da şu anlama geliyor: Eğer uygunsuz ayakkabı kullanımı bir kazaya yol açarsa, “ağır ihmal” kabul edilip sigorta ödemez ya da sürücüye para cezası ve ehliyet kaybı gibi yaptırımlar uygulanabilir.

🔸 İsviçre Trafik Kulübü (TCS) ve emniyet yetkilileri, araç kullanırken sabit ve kapalı ayakkabı giymenin önemini vurguluyor.
🔸 Öneri: Araçta her zaman hafif bir spor ayakkabı bulundurmak, özellikle yaz aylarında güvenli sürüş için ideal.

PRATİK TESTLER TEHLİKEYİ GÖSTERİYOR

Avusturya Otomobil Kulübü (ÖAMTC) tarafından yapılan testler, flip-flop ile sürüşün tehlikelerini açıkça ortaya koyuyor.
🟥 Tepki süresi uzuyor
🟥 Fren performansı azalıyor
🟥 Pedalların kontrolü zorlaşıyor
🟥 Kritik durumlarda flip-flop pedala sıkışabiliyor

Bu sonuçlar, terlikli ya da çıplak ayakla sürüşün kaza riskini ciddi oranda artırdığını gösteriyor. Uygunsuz ayakkabı sadece sürücünün değil, trafikteki herkesin güvenliğini tehlikeye atıyor.

UZMANLAR UYARIYOR

Trafik uzmanları, Avrupa genelinde yasal boşluklara rağmen tüm sürücülere ortak bir tavsiyede bulunuyor:

“Araba kullanırken daima ayak tabanını tamamen saran, sabit ve kaymaz tabanlı ayakkabılar tercih edin. Uygunsuz ayakkabı, sadece bir tercih değil; potansiyel bir tehlikedir.”