Ulaşımdan sağlığa, sosyal güvenlikten ceza hukukuna kadar kapsamlı değişiklikler geliyor
Yeni yıl yaklaşırken İsviçre’de toplumu doğrudan etkileyecek çok sayıda yasal ve idari düzenleme de hayata geçmeye hazırlanıyor. 1 Ocak 2026 itibarıyla trafik kurallarından sağlık sigortasına, dijital kimlikten ceza hukukuna kadar pek çok alanda önemli değişiklikler yürürlüğe girecek. İşte 2026 yılında İsviçre’de uygulanmaya başlanacak başlıca yenilikler:

Trafikte yeni dönem

1 Ocak 2026’dan itibaren

• Araç tescili büyük ölçüde dijitalleşiyor. Avrupa Birliği’ne ait elektronik uygunluk belgeleri (eCoC), doğrudan Avrupa veri tabanlarından temin edilecek. Böylece araç bilgileri, Trafik Tescil Bilgi Sistemi’nde elektronik olarak yer alacak ve yetkili makamlar ile otomotiv sektöründeki paydaşlar tarafından doğrudan kullanılabilecek.
• CO₂ yaptırımları ruhsatla doğrudan ilişkilendirilecek. Araç ruhsatları ve plakalar, olası CO₂ cezaları tamamen ödenmeden ya da araç yeni araç filosuna dahil edilmeden verilmeyecek. Federal Karayolları Ofisi (ASTRA), bu uygulamayla CO₂ Yasası’nın daha sıkı şekilde hayata geçirileceğini belirtiyor.
• Otomatik sürüş ve park etme kuralları değişiyor. Otoyollarda, onaylanmış sürüş destek sistemleri belirli koşullarda aracı geçici olarak kontrol edebilecek. Ancak sürücülerin her an müdahaleye hazır olması zorunlu olacak. Şu an için henüz onaylanmış bir sistem bulunmuyor. Öte yandan, belirlenmiş ve işaretlenmiş otopark alanlarında sürücüsüz otomatik park etme mümkün olacak.

1 Temmuz 2026’dan itibaren

• Uluslararası taşımacılıkta yeni çalışma kuralları. Sınır ötesi karayolu taşımacılığında, 2,5 tonun üzerindeki araç ve araç kombinasyonları, sürüş süresi toplam çalışma süresinin yarısından fazlaysa Çalışma ve Dinlenme Süreleri Yönetmeliği’ne (ARV 1) tabi olacak. Yurtiçi taşımacılıkta ise mevcut uygulamalar aynen devam edecek. Düzenlemenin amacı, trafik güvenliğini artırmak ve adil çalışma koşullarını sağlamak.

Sağlık ve zorunlu sağlık sigortası

• Primler yükseliyor. Zorunlu sağlık sigortası primleri 2026 yılında ülke genelinde ortalama yüzde 4,4 oranında artacak. Federal Sağlık Ofisi’ne göre ortalama aylık prim yaklaşık 393 İsviçre frangı olacak. Artış oranları kantonlara göre büyük farklılık gösterecek: Ticino’da artış yüzde 7’nin üzerine çıkarken, Zug kantonunda kantonal katkılar sayesinde belirgin bir düşüş yaşanacak.
• Bazı aşılar muaf tutuluyor. Difteri, tetanos ve meningokok gibi temel aşılar artık muafiyet (franchise) kapsamı dışında bırakılacak; yani sigortalılar bu aşılar için cepten ödeme yapmayacak.

Gelir, AHV ve sosyal güvenlik

• 13. AHV emekli maaşı geliyor. Uzun süredir tartışılan 13. AHV emekli maaşı ilk kez Aralık 2026’da ödenecek. Bu ödeme, düzenli emekli maaşına ek olarak yapılacak. Ancak Federal Tazminat Kasası (EAK), ödeme süreci ve teknik ayrıntılara ilişkin kesin bilgilerin henüz netleşmediğini bildiriyor.
• Säule 3a için geriye dönük ödeme imkânı. Belirli yıllarda bağlı bireysel emeklilik sistemi (Säule 3a) için hiç ya da eksik ödeme yapmış olanlar, bu katkıları ilerleyen yıllarda “satın alma” yoluyla tamamlayabilecek. Bu uygulama ilk kez 2026 vergi yılında, 2025 yılına dönük olarak geçerli olacak.

Ceza hukukunda önemli değişiklik

• Israrlı takip (stalking) artık ayrı bir suç. 1 Ocak 2026’dan itibaren stalking, İsviçre Ceza Kanunu’nda bağımsız bir suç olarak tanımlanacak. Bir kişiyi ısrarlı şekilde takip eden veya taciz edenler, üç yıla kadar hapis ya da para cezası ile cezalandırılabilecek. Federal hükümet, düzenlemenin amacının mağdurların kişisel özgürlüklerini daha güçlü biçimde korumak olduğunu vurguluyor. Suç, mağdurun başvurusu üzerine soruşturulacak.

Diğer toplumsal düzenlemeler

Moutier kanton değiştiriyor. Yaklaşık 7 bin 500 nüfuslu Moutier kenti, 1 Ocak 2026 itibarıyla Bern Kantonu’ndan ayrılarak Jura Kantonu’na bağlanacak. Kantonal geçişe ilişkin referandum 28 Mart 2021’de yapılmış ve seçmenlerin yaklaşık yüzde 55’i “evet” oyu kullanmıştı.

Uçuş verileri yasası yürürlüğe giriyor. Terörizm ve ağır suçlarla mücadele kapsamında, uçak yolcu verilerinin işlenmesine ilişkin federal yasa 1 Ocak 2026’da yürürlüğe girecek. Bu yasa, yerli ve yabancı hava yolu şirketlerinin yolcu verilerini ulusal yetkili makama iletmesini düzenliyor.

Gönüllü e-ID sistemi geliyor. 2026 yılı sonuna kadar çipli, yeni ve gönüllü elektronik kimlik (e-ID) sisteminin hayata geçirilmesi planlanıyor. Ücretsiz olacak bu sistem, dijital veri güvenliğini güçlendirmeyi ve çevrim içi resmi işlemleri kolaylaştırmayı hedefliyor. Örneğin, elektronik ehliyet başvuruları veya yaş sınırı olan ürünlerde yaş doğrulaması e-ID ile yapılabilecek. Ancak projenin finansmanı henüz kesinleşmiş değil; Adalet Bakanlığı’nın talep ettiği yaklaşık 2 milyon franklık bütçe parlamento tarafından reddedildi.

Sivil savunma yükümlülüğü uzatılıyor. 1 Ocak 2026’dan itibaren sivil savunma hizmeti yükümlülüğü yeniden 40 yaşına kadar geçerli olacak. Daha önce uygulanan 36 yaş sınırı kaldırılacak.

İsviçre’de kantonlar, devlet kurallarının uygulanmasında belirli bir yorum ve manevra alanına sahip. Bu durum, ülkede bölgeden bölgeye değişen özgürlük düzeylerini de beraberinde getiriyor. Liberal düşünce kuruluşu Avenir Suisse tarafından yayımlanan yeni bir analiz, hangi kantonların vatandaşlarına daha fazla bireysel ve ekonomik özgürlük tanıdığını ortaya koyuyor.

Aargau zirvede, Uri son sırada

Araştırmaya göre 2025 yılında İsviçre’nin en özgürlükçü kantonu Aargau oldu. Kanton, hem ekonomik hem de toplumsal özgürlükler açısından üst sıralarda yer alarak 2024’teki liderliğini korudu ve farkı daha da açtı. Listenin diğer ucunda ise Uri Kantonu bulunuyor. Geçtiğimiz yıl son sıralarda yer alan Valais (Wallis) bu kez sondan ikinci olurken, Uri ilk kez listenin en altına geriledi.

Günlük hayatı etkileyen kriterler

İlk bakışta soyut görünen bu sıralama, aslında günlük yaşamı doğrudan etkileyen unsurlara dayanıyor. Avenir Suisse, toplam 29 gösterge üzerinden bir endeks oluşturdu. Bu göstergeler arasında:

• Vergi yükü
• Alkol satışına ilişkin düzenlemeler
• Mağaza ve işyeri açılış saatleri
• Kamu borçluluğu ve mali disiplin
• Sigara yasakları ve video gözetimi
• Etkinlik yasakları
• İnşaat ruhsatı süreleri

gibi hem ekonomik hem de toplumsal boyutlar yer alıyor. Altı yıldır değerlendirmeye Lihtenştayn Prensliği de dâhil ediliyor.

Aargau’nun güçlü ve zayıf yönleri

Aargau, ekonomik özgürlükler alt endeksinde 2’nci, toplumsal özgürlükler alt endeksinde ise 1’inci sırada yer aldı. Kantonun öne çıkan özellikleri arasında düşük gastronomi ruhsat ücretleri, sağlıklı kamu maliyesi ve devlet ile kilise arasındaki net ayrım bulunuyor. Aargau’da şirketlerden kilise vergisi alınmaması ve dini gerekçelerle etkinlik yasaklarının uygulanmaması, toplumsal özgürlükler açısından önemli artılar olarak gösteriliyor.

Buna karşın uzmanlar, şirketler üzerindeki görece yüksek vergi yükü ve borç freni uygulamasındaki zayıflıkları, kantonun geliştirmesi gereken alanlar olarak değerlendiriyor.

En özgürlükçü kantonlar sıralaması (2025)

1. Aargau – 70,1
2. Appenzell Ausserrhoden – 59,4
3. Schwyz – 58,7
4. Schaffhausen – 58,1
5. Lihtenştayn Prensliği – 57,1
6. Zug – 56,8
7. Basel-Stadt – 56,0
8. Graubünden – 54,7
9. Glarus – 53,5
10. Jura – 53,4
    Valais (Wallis) – 41,2
11. Uri – 40,8

Uri neden geride kaldı?

Uri, özellikle toplumsal özgürlükler kategorisinde son sırada yer aldı; ekonomik özgürlüklerde ise 21’inci oldu. Analize göre kantonun performansını olumsuz etkileyen başlıca unsurlar şunlar:

• Daha katı şekilde değerlendirilen borç freni
• Son derece sınırlı mağaza açılış saatleri
• Kantonun kredi notunun bir kademe düşmesi
• Zaten yüksek olan devlet payının daha da artması

Bununla birlikte Uri’de tamamen olumsuz bir tablo da yok. Şirketler üzerindeki etkin vergi yükünün azalması ve aydınlatılan suç oranındaki artış, kantonun ekonomik ve idari alanda kısmi iyileşmeler kaydettiğini gösteriyor.

Özgürlükler kantondan kantona değişiyor

Avenir Suisse’in çalışması, İsviçre’de bireysel ve ekonomik özgürlüklerin ülke genelinde homojen olmadığını bir kez daha gözler önüne seriyor. Alkol satışından okul seçimine, vergilerden kamusal düzenlemelere kadar birçok alanda, vatandaşların günlük hayatı yaşadıkları kantona göre belirgin biçimde farklılaşıyor. Bu da “İsviçre’de ne kadar özgürüz?” sorusunun tek bir cevabı olmadığını ortaya koyuyor.

Avrupa Birliği’nin resmi gıda güvenliği izleme sistemi RASFF (Rapid Alert System for Food and Feed), Türkiye menşeli salamura asma yapraklarında pestisit kalıntısı bulunmasına ilişkin bildirim yayımladı. Bildirime göre, Avrupa pazarına giren bazı ürünlerde belirlenen ilâç kalıntı düzeyleri, yasal pestisit sınırlarını aştı.

Resmî Denetim Sonuçları

RASFF veri tabanında yer alan bildirimde, Türkiye’den gelen üzüm yapraklarında birden fazla pestisit türü tespit edildiği belirtiliyor. Analiz sonuçlarına göre bazı kimyasal maddelerin düzeyleri Avrupa Birliği’nin belirlediği maksimum kalıntı limitlerini aştı. Bu durum üzerine Avrupa’da ilgili ürünlere yönelik uyarı bildirimleri yayınlandı.

Belgelerde, ürünlerin Almanya’da kontrol edildiği ve pestisit kalıntısı ile ilgili uyarı kaydı bulunduğu ifade edildi. Tespit edilen pestisitler arasında Dimethomorph, Azoxystrobin, Difenoconazole, Flutriafol ve Trifloxystrobin gibi maddeler yer alıyor. Bu maddelerin bazıları ilgili limitlerin üzerinde ölçüldü.

Tespit Edilen Kalıntılar ve Pazar Güvenliği

RASFF bildirimine göre rapor edilen pestisit kalıntı değerleri, ürünlerin Avrupa Birliği iç pazarına giriş kriterlerinden sapma gösterdiği için uyarı seviyesi bildirimi olarak sınıflandırıldı. Bu tür bildirimler, ürünlerin risk oluşturup oluşturmadığını izleyen uluslararası gıda güvenliği uygulamalarının bir parçası olarak paylaşılır.

Birden fazla çevrim içi kaynakta, bazı asma yaprağı numunelerinde pestisit miktarlarının standart sınırların çok üzerinde olduğu iddia ediliyor, ancak bu tür rakamlar resmî RASFF verilerinde bire bir belirtilmiyor ve iddialar sosyal medya hesapları üzerinden aktarılıyor.

Yetkili Kurumların Rolü

RASFF, Avrupa Komisyonu tarafından işletilen ve üye ülkelerden gelen gıda güvenliği uyarılarını içeren bir sistemdir. Üye ülkeler, sınır kontrolünde veya piyasadaki denetimlerinde tespit ettikleri olası riskleri bu sistem üzerinden diğer üyelere bildirir. Bu sistemde yayımlanan bilgiler, genellikle üretici ülke, risk türü ve ilgili pestisitleri içerir, ancak ürün adı ve ticari marka gibi ticari ayrıntılar her zaman açıklanmayabilir.

Gıda Güvenliği ve Tüketici Bilgilendirmesi

Pestisit kalıntıları, belirlenen limitler aşıldığında tüketici sağlığı açısından risk oluşturabileceği için gıda güvenliği otoriteleri tarafından izlenir. RASFF bildirimleri, ticari ürünlerin standartlara uygun olup olmadığını göstermek ve gerektiğinde önlem alınmasını sağlamak amacıyla paylaşılır.