İsviçreninsesi – Haber Merkezi

Pazartesi günü İspanya, Portekiz ve kısmen Fransa ile İtalya’da geniş çaplı bir elektrik kesintisi yaşandı. Uzmanlar, bu kesintinin olası sebeplerini ve benzer bir durumun İsviçre’de meydana gelip gelmeyeceğini değerlendirdi.

Ne Oldu?

İspanya ve Portekiz’de Pazartesi günü öğle saatlerinde ülke genelinde elektrikler kesildi. Yetkililer, kesintinin nedenlerini araştırırken, Portekiz’in enerji şirketi REN, İspanya’nın iç kesimlerindeki aşırı sıcaklık dalgalanmalarının yüksek gerilim hatlarında (400 kV) olağandışı salınımlara yol açtığını bildirdi. İspanya ise henüz resmi bir açıklama yapmadı.

En Muhtemel Sebep Ne?

Zürcher Hochschule für Angewandte Wissenschaften (ZHAW) Elektrik Enerji Sistemleri Profesörü Petr Korba’ya göre, kesintinin sebebi yanlış ayarlanmış güç elektroniği sistemleri olabilir. Korba, “Laboratuvarımızda İspanya’dan aldığımız gerçek zamanlı veriler ışığında, bu büyük kesintinin, enerji akışını dengeleyen elektronik sistemlerin yanlış ayarından kaynaklandığını düşünüyorum,” dedi.

Bir tetikleyici olay sonrası elektrik şebekesinde güçlü dalgalanmalar meydana geldi, ancak dengeleyici sistemler bu dalgalamaları yeterince bastıramadı. Sonuçta ise voltaj çökmesi yaşandı ve ağ çöktü.

Kesinti Ne Kadar Sürecek?

İspanyol elektrik şebekesi operatörüne göre, ülkenin büyük kısmında elektrik 6 ila 10 saat içinde geri dönecek. İlk bölgelerde elektrik sağlanmaya başlandı bile. Portekiz’de ise tam stabilizasyonun bir haftayı bulabileceği belirtiliyor.

Siber Saldırı İhtimali Var mı?

İspanya ve Portekiz hükümetleri, bir siber saldırı ihtimalini de inceliyor. Siber güvenlik uzmanı Marc Ruef’e göre, eğer bu kesinti bir siber saldırıdan kaynaklandıysa, bu çapta bir saldırı ilk kez görülmüş olacak. Ruef, “Elektrik üretimi ve dağıtımı oldukça karmaşık sistemlerdir ve bilgisayar ağları bu sistemlerin ayrılmaz bir parçasıdır. Bu karmaşıklık hata riskini artırır, ister kasıtlı ister kazara olsun,” ifadelerini kullandı.

Gelecekte Bu Tür Saldırılar Artacak mı?

Uzmanlara göre, toplumun artan teknoloji bağımlılığı, altyapıların daha kırılgan hale gelmesine neden oluyor. Bu da geniş çaplı saldırılara açık hale gelindiği anlamına geliyor.

En Kötü Senaryo Ne Olurdu?

Petr Korba, “En korkulan senaryo, çevre ülkelerde de elektriklerin kesilmesi olurdu,” dedi. Normalde frekans ve voltaj düştüğünde devreye giren koruma sistemlerinin yetersiz kalması durumunda, zincirleme bir çöküş yaşanabilirdi. Bu tür durumlarda, sistem çöküşünü engellemek için bazı bölgeler otomatik olarak şebekeden ayrılıyor.

İsviçre’de Böyle Bir Durum Olur mu?

Teorik olarak evet, ancak uzmanlar bunun düşük ihtimal olduğunu belirtiyor. İsviçre, Avrupa enerji sisteminin merkezinde yer alıyor ve bu tür çökmeler genellikle sistemin kenar bölgelerinde meydana geliyor.

İsviçre’nin en büyük dağıtım ağı operatörlerinden BKW’nin ağ işletme müdürü Daniel Brand ise, “Yalnızca dağıtım ağı seviyesinde böyle bir ülke çapında kesinti yaşanması neredeyse imkansız,” dedi. Ağların yedekli kurulumu, otomatik koruma mekanizmaları ve sürekli bakım çalışmaları, olası riskleri en aza indiriyor.

Uzun Süreli Bir Kesintide En Büyük Riskler Neler?

Daniel Brand’e göre, uzun süreli bir elektrik kesintisinde en büyük risk alanları şunlar:

• İletişim ve Su Temini: Yeterli jeneratör eksikliği nedeniyle mobil iletişim ve su temini sekteye uğrayabilir.
• Ulaşım: Elektrikli trenler, tramvaylar ve trafik sinyalleri çalışmaz hale gelebilir. SBB’nin kendi güç ağı olsa bile istasyonlardaki hizmetler durabilir.
• Gıda Tedariki: Süpermarketlerdeki soğuk zincirler bozulabilir, gıda ürünleri hızla bozulabilir, büyük alışveriş merkezleri kapanmak zorunda kalabilir.
• Sağlık Hizmetleri: Hastaneler yedek güç sistemleriyle kısıtlı süre idare edebilir. Ancak bu sistemler sadece hayati bölümleri çalıştıracak kapasiteye sahiptir.

İsviçre’de ırkçılık vakalarına ilişkin bildirimler 2024 yılında ciddi şekilde artış gösterdi. Irkçılıkla Mücadele Federal Komisyonu (EKR), İnsan Hakları İzleme Örgütü (Human Rights Watch) ve Irkçılık Mağdurları Danışma Ağı’nın Pazar günü yaptığı açıklamaya göre, geçtiğimiz yıl toplam 1211 ırkçılık vakası kayıtlara geçti. Bu sayı, bir önceki yıla göre 335 vaka ve yaklaşık yüzde 40’lık bir artışı temsil ediyor.

Okullarda ve İşyerlerinde Artış Dikkat Çekiyor
En fazla şikayet, eğitim alanından geldi. Irkçılık Mağdurları Danışma Ağı’na ulaşan bildirimlerin yüzde 19’u okullardan yapıldı. Özellikle zorunlu eğitim kapsamındaki okullarda olaylar yoğunlaştı. Örneğin, bir annenin oğlunun sınıfta dışlandığı, Hitler selamı yapıldığı ve aşırı sağcı sembollerin kullanıldığı bildirildi. Danışma merkezi, okul yönetimi ve sosyal hizmet uzmanlarıyla iş birliği yaparak müdahale etti. Uzmanlar, öğretmenlerin bu konuda daha fazla bilinçlendirilmesi ve eğitilmesi gerektiğine dikkat çekti.

Yabancı Düşmanlığı ve Anti-İslamcı Irkçılık Öne Çıkıyor
Şikayetlerin yüzde 35’i yabancı ve yabancı düşmanlığı temelli olaylardan oluştu (426 vaka). Yüzde 30’u ise siyahiler yönelik ırkçılığı (368 vaka) kapsadı. Yabancı düşmanlığı özellikle işyerlerinde, siyahilere yönelik ırkçılık ise daha çok okullarda görüldü.

En dikkat çekici artış ise İslam karşıtı ırkçılıkta yaşandı. Anti-İslamcı vakalar, toplam bildirilerin yüzde 17’sini oluşturdu (209 vaka). Antisemitizm (Yahudi karşıtlığı) ise 66 vaka ile istikrarlı bir şekilde yüksek kalmaya devam etti.

Irkçılığın Toplumsal Etkileri
Rapora göre, ırkçılığa maruz kalan bireyler ciddi psikolojik zararlar yaşıyor ve bu durum, sağlık problemlerine yol açabiliyor. Ayrıca, mağdurların hem topluma hem de devlet kurumlarına olan güvenlerinde önemli bir azalma gözleniyor. Uzmanlar, ırkçılığın toplumun bütünlüğü için büyük bir tehdit olduğunu ve bu tehdide karşı güçlü bir mücadele verilmesi gerektiğini vurguladı.

📅 Düzenleyen: 26.04.2025
🕒 Okuma süresi: 5 dakika
İsviçre’de bazı restoranların yemek sipariş platformu Justeat üzerindeki değerlendirmelerini yapay yollarla iyileştirdiği ortaya çıktı. Özellikle son haftalarda daha önce orta düzeyde puanlara sahip olan bazı işletmelerin, kısa sürede beş yıldızlı değerlendirme ortalamasına ulaştığı dikkat çekiyor.

ANİ YÜKSELİŞLER ŞÜPHE UYANDIRDI

Örneğin Almanca konuşulan bölgede faaliyet gösteren bir Hint restoranı, birkaç hafta önce Justeat üzerinde yaklaşık dört yıldız ortalamasına sahipken, kısa sürede tam beş yıldız aldı. Üstelik bu değişim, 900’den fazla müşteri yorumuna rağmen gerçekleşti. Normal şartlarda bu kadar yüksek sayıda yorumla tam puan almak oldukça zordur.

Aynı durumu başka restoranlarda da gözlemlemek mümkün. Özellikle az sayıda yoruma sahip işletmelerde beş yıldız görmek sıradan bir durumken, yüksek sayıda yorumu bulunan restoranlarda bu puanı korumak neredeyse imkansız.

Bu gelişmeler, bazı restoranların kendi değerlendirmelerini kendilerinin yaparak puanlarını şişirdiği şüphesini doğurdu.

JUSTEAT: KENDİ DEĞERLENDİRMELERİ YAPANLARA YAPTIRIM UYGULANIYOR

Justeat yetkilisi Petar Djordjevic, Nau.ch’ye yaptığı açıklamada, restoranların kendi değerlendirmelerini girerek puanlarını yapay şekilde artırdıklarının tespit edildiğini doğruladı. Djordjevic, bu tür hareketlerin Justeat ile restoranlar arasındaki sözleşmelere aykırı olduğunu belirtti.

“İlgili restoranların kendi yazdığı değerlendirmeleri tespit ettiğimizde bunları kaldırıyoruz. Gerektiği durumlarda ise restoranlarla olan işbirliğimizi sonlandırıyoruz.” diyen Djordjevic, geçmişte bu nedenle pek çok restoranla yollarını ayırdıklarını vurguladı.

Ancak somut vakalara, özellikle de söz konusu Hint restoranına dair doğrudan yorum yapmadı.

SECO DA ŞİKAYETLER ALIYOR

İsviçre Ekonomi Sekreterliği (SECO) da zaman zaman müşterilerden “güzelleştirilmiş veya satın alınmış” restoran değerlendirmeleri hakkında şikayetler aldıklarını doğruladı. SECO sözcüsü, son dönemde bu konuda ciddi bir artış yaşanmadığını belirtirken, İsviçre genelinde durumun ne kadar yaygın olduğunu değerlendiremediklerini ifade etti.

SİSTEM NASIL ÇALIŞIYOR?

Justeat, değerlendirme sürecinde müşteri yorumlarına odaklandıklarını ve restoranların genel puanlamasına sistematik bir şekilde müdahale etmediklerini açıkladı. Bir müşteri, sipariş sonrası iki hafta içinde yorum bırakabiliyor. Hem restoranlar hem de müşteriler, uygun görmedikleri yorumların kaldırılması için başvurabiliyor. Ancak Justeat, yorumları yalnızca reaktif bir şekilde — şikayet geldiğinde — inceliyor.

Bu nedenle bazı restoranlardaki ani puan artışları her zaman doğrudan fark edilmeyebiliyor.

HER İYİLEŞME HİLE DEĞİL

Öte yandan, her puan artışı yapay müdahale anlamına gelmiyor. Burger zinciri Hans im Glück, örneğin, Bern’deki şubesinde puanını yoğun bir kalite geliştirme süreci sonucunda 2,9’dan 4,3’e yükseltti. Şirket sözcüsü Almina Odobasic, son haftalarda müşteri memnuniyetinde gözle görülür bir artış yaşandığını ve bunun olumlu değerlendirmelere yansıdığını ifade etti.

Buna rağmen, siparişlerin teslimatı doğrudan Justeat tarafından yapıldığı için, restoranların hizmet kalitesi üzerinde sınırlı bir etkisinin olduğu da hatırlatıldı.

STÄNDERAT HUKUKİ ADIMLAR ATIYOR

Konu siyasi arenada da gündemde. Tessin Kantonu’ndan Orta Parti Ständerat üyesi Fabio Regazzi, restoran değerlendirmelerinde yaşanan suistimallerin önüne geçebilmek amacıyla yasal düzenlemelerin sıkılaştırılmasını talep etti.

Regazzi’nin sunduğu postulatta, platformların değerlendirmelerin gerçekliğini daha sıkı şekilde kontrol etmeleri ve şikayetlere hızlıca yanıt vermeleri gerektiği belirtiliyor. Federal Konsey (Bundesrat) bu konuda olası yasal değişiklikleri incelemekle görevlendirildi.