Corona virüsüne karşı milyonlarca kişiye aşı yapılmasının ardından, aşıların zona riskini artırabileceğine dair birçok bildiri yayılmaya başladı. Ancak bu tür bir bağlantı artık resmi olarak reddedilmiştir. Yine de, farklı kaynaklar, aşıların zona oluşumuna katkıda bulunabileceğine işaret etmektedir.

Yazar: Carina Rehberg
Haberin Hekim Uzmanlık Denetim ve Değerlendirmesi: Gert Dorschner

Corona Aşısı Sonrası Zona?
Zona (diğer adıyla Herpes Zoster), su çiçeği virüsü (Varicella-Zoster Virus) nedeniyle meydana gelir. Bu nedenle sadece çocukluk döneminde su çiçeği geçiren kişiler zona olur. Virüs, iyileşen su çiçeği hastalığı sonrasında vücutta inaktif olarak kalır. Ancak çeşitli tetikleyicilerle yıllar sonra yeniden aktif hale gelebilir ve ağrılı bir Herpes Zoster (zona) hastalığına neden olabilir.

İlk klinik çalışmalarında (2021) Corona aşılarının güvenliği üzerine yapılan testlerde, mRNA aşıları nedeniyle zona vakalarının artışı bildirilmemişti. 2022 yılına ait başka bir çalışmada ise, 2 milyon kişilik aşılı verilerle zona için bir risk artışı gözlemlenmediği belirtilmiştir.

Ancak şu anda, birçok başka araştırma ve vaka raporu, aşıların zona oluşumuyla ilişkilendirilebileceğini göstermektedir, özellikle mRNA aşıları için.

mRNA Aşısı Sonrası Zona
EudraVigilance veritabanına göre, Biontech aşısı sonrasında 15.887 zona vakası bildirilmiştir, bu da bu aşı ile bildirilen tüm yan etkilerin %1,5’ine denk gelmektedir. EudraVigilance, Avrupa İlaç Ajansı (EMA) tarafından yönetilmektedir ve Avrupa Ekonomik Alanı’nda (EEA) onaylanmış ya da klinik çalışmalarda test edilen ilaçlarla ilgili yan etki verilerinin toplanıp analiz edilmesine yardımcı olmaktadır.

Amerika Birleşik Devletleri’ndeki VAERS sistemine göre ise, Biontech aşısı sonrası 1257 zona vakası (bildirilen olayların %0,5’i) kaydedilmiştir.

Birçok vaka raporu da bu ilişkiyi desteklemektedir, örneğin:

• Madrid’deki bir üniversite hastanesinden 5 rapor,
• Las Vegas’taki bir dermatoloji kliniğinden 20 vaka,
• İsrail’deki bir romatoloji merkezinden 6 vaka.

Biontech Aşısı ile Diğer Aşılar Arasında Farklılıklar
İspanya’da yapılan bir çalışmaya göre, mRNA aşıları (Biontech ve Moderna) sonrasında, AstraZeneca aşısına kıyasla daha fazla zona vakası görülmüştür.
Biontech aşısı sonrasında, Moderna aşısına kıyasla daha fazla zona vakası gözlemlenmiştir.

Hong Kong’daki bir çalışmada ise, Biontech aşısı sonrası zona nedeniyle hastaneye yatışların daha fazla olduğu bulunmuştur.

Corona Aşısı ve Zona Oluşumu
Biontech aşısı güvenlik çalışmasında, aşı sonrası immün sistem üzerinde yapılan araştırmalarda, ilk veya ikinci doz sonrası lenfosit sayısında geçici bir azalma olduğu gözlemlenmiştir. Bu lenfosit düşüşü, bağışıklık sisteminin zayıfladığını gösteren bir işaret olabilir. Varicella-Zoster virüsü, bu dönemi kullanarak yeniden aktif hale gelip zona oluşturabilir.

Ayrıca, mRNA aşılarının, Toll-like reseptör yolunu uyararak (immun reaksiyonunu) Varicella-Zoster virüsünün reaktivasyonunu tetikleyebileceği düşünülmektedir.

Aşı Sonrası Zona Ne Zaman ve Nerede Görülür?
Çoğu vakada, aşı sonrası zona, ilk dozdan sonra görülür, nadiren ikinci doz ya da hatırlatma aşıları sonrasında ortaya çıkar. Aşı sonrası zona vakası, genellikle ilk 3 hafta içinde ortaya çıkar, çoğu vakada ilk 5 gün içinde, döküntüler gövde bölgesinde belirir.

Kimler Risk Altında?
Corona aşısı (Biontech) sonrası zona riski, aşağıdaki kişilerde daha yüksektir:

• Bağışıklık sistemi zayıf olanlar,
• Otoimmün hastalığı olanlar,
• Yüksek tansiyon ve/veya lipid metabolizması bozukluğu olanlar,
• Yaşlı bireyler,
• Bağışıklık baskılayıcı ilaç kullananlar.

Birçok durumda, bu kişilerde birden fazla hastalık bir arada bulunur (komorbidite), örneğin yüksek tansiyon ve lipid metabolizması bozuklukları gibi.

Riskli Bireyler Bilgilendirilmeli
Aşıların, özellikle Biontech aşısının, riskli bireylerde zona riski oluşturabileceğine dair giderek artan bulgular olduğundan, bu bireylerin uygun şekilde bilgilendirilmesi önerilmektedir.

Bunun yanı sıra, okullarda kullanılan tedaviye yönelik antiviraller (örneğin Valasiklovir) ve hatta aşı öncesi zona aşısı yapılması tavsiye edilmektedir.

Önemli Uyarı
Bu haber , mevcut araştırma ve çalışmalara dayalı olarak hazırlanmış ve doktorlar tarafından (www.zentrum-der-gesundheit.de) gözden geçirilmiştir, ancak kendi başınıza tanı koymak ya da tedavi uygulamak için kullanılmamalıdır. Herhangi bir tedavi yöntemini, doktorunuzla önceden konuşarak değerlendirmeniz gerekmektedir.

Gürtelrose (Zona), Varicella-Zoster virüsü (VZV) nedeniyle ortaya çıkan bir cilt hastalığıdır. Aynı virüs, su çiçeği hastalığına da yol açar. Çocukluk döneminde su çiçeği geçiren kişilerde, virüs vücutta sinir hücrelerinde uykuya geçer ve yıllar sonra bağışıklık sistemi zayıfladığında tekrar aktifleşebilir. Bu yeniden aktifleşme, gürtelrose (zona) hastalığını tetikler.

Gürtelrose’nin Belirtileri:

• Ağrı ve Yanma: Gürtelrose genellikle vücudun bir tarafında, sinir yolları boyunca ağrı, yanma, kaşıntı veya batma hissi ile başlar.
• Döküntüler: Ağrılı bölge üzerinde, sıvı dolu kabarcıklar (veziküller) ortaya çıkar. Bu döküntüler genellikle sırt, göğüs veya yüz gibi vücudun tek bir tarafında görülür.
• Başka Semptomlar: Ateş, halsizlik, baş ağrısı ve kas ağrıları da görülebilir.

Risk Faktörleri:

• Yaş: 50 yaş ve üzeri kişilerde daha sık görülür. Yaşla birlikte bağışıklık sistemi zayıflar, bu da virüsün tekrar aktifleşmesine yol açabilir.
• Bağışıklık Sistemi Sorunları: Bağışıklık sistemi zayıf olan kişiler, örneğin kanser tedavisi görenler veya bağışıklık baskılayıcı ilaç kullananlar, daha yüksek risk altındadır.
• Stres ve Yorgunluk: Fiziksel ya da psikolojik stres de gürtelrose gelişimine katkıda bulunabilir.

Tedavi:

Gürtelrose tedavisi genellikle antiviral ilaçlar (örneğin, asiklovir, valasiklovir) ile yapılır. Bu ilaçlar, virüsün yayılmasını ve hastalığın süresini kısaltabilir. Ayrıca ağrı kesiciler ve topikal kremler de tedavi sürecine yardımcı olabilir.

Cenevre’de Cumartesi günü düzenlenen büyük bir protesto gösterisi, yüzlerce kişiyi sokaklara çıkardı. Katılımcılar, İsrail’in Gazze’ye yönelik hava saldırıları ve Lübnan’a düzenlediği bombardımanlar karşısında Filistin’e destek olmak amacıyla bir araya geldi. Göstericiler, İsrail’in bu eylemleri nedeniyle Gazze halkının maruz kaldığı insan hakları ihlalleri ve yaşanan sivil ölümlerine dikkat çekti. Protestolar, İsrail hükümetinin ”Soykırım ”“völkermord” suçunu işlediği iddialarıyla, global düzeyde daha fazla sorumluluk üstlenmesi gerektiği vurgusuyla yapıldı.

Protestocuların Talepleri

Eylemciler, İsrail’in Filistin sağlık çalışanlarına ve sivil altyapısına yönelik saldırılarını kınayarak, bu saldırıların derhal durdurulmasını talep etti. Ayrıca, Gazze’ye yönelik insani yardım ulaştırılabilmesi için acilen bir insani yardım koridoru açılması gerektiği vurgulandı. Protestocular, İsrail ile olan askeri ve ekonomik işbirliğinin sonlandırılması ve İsrail’in uluslararası kuruluşlardan dışlanması gerektiğini ifade ettiler.

İsviçre Hükümeti Eleştirildi

Göstericiler, İsviçre hükümetinin, özellikle de Federal Konsey üyesi Ignazio Cassis’in, İsrail’in Filistin’e karşı işlediği suçlar karşısında gösterdiği sessizliği şiddetle eleştirdi. İsviçre’nin, uluslararası arenada daha aktif bir tutum alması gerektiğini savunan eylemciler, hükümetin bu tutumunu “Filistin halkının katledilmesine sessiz kalmak” olarak nitelendirdi. Katılımcılar, Cassis’in bu konuda hiçbir somut adım atmadığını belirterek, istifasını talep etti.

Şiddet ve İsrail’in Cezasızlığına Karşı Tepkiler

Gösterilerde, İsrail’in Gazze’deki sivil yapıları hedef alarak düzenlediği saldırıların “uluslararası hukukun ihlali” olarak tanımlandığı görüldü. Eylemciler, İsrail’in cezasızlık politikasının sona ermesi gerektiğini ve Filistin halkının haklarının dünya çapında savunulması gerektiğini vurguladılar. “Halkların vicdanı bu şekilde kör olamaz” diyen katılımcılar, İsviçre’nin savaş suçları konusunda daha kararlı bir duruş sergilemesini istediler.

Protestoların Amacı ve Etkisi

Cenevre’deki gösteri, İsviçre’nin başta olmak üzere dünya genelinde Filistin’e destek veren insan hakları aktivistleri ve sivil toplum kuruluşları tarafından organize edildi. Protestolar, İsrail’e karşı bir duruş sergileyen, insan hakları ihlallerine karşı sesini yükselten büyük bir uluslararası hareketin parçası olarak önemli bir dönemeçten geçiyor. Bu tür gösteriler, sadece İsviçre’de değil, dünya çapında Filistin halkına yönelik adalet taleplerinin yükseldiği bir ortamda gerçekleşiyor.

Kanton St. Gallen’in Rheintal bölgesinde bir imbiss büfede döner yiyen altı kişi gıda zehirlenmesi yaşadı. Bu kişilerden beşi çocuk olup hastaneye kaldırıldı. Olayın ardından yapılan denetimlerde ciddi hijyen eksiklikleri ve bozulmuş döner eti tespit edildi. Büfe sahibi olan 33 yaşındaki kadın hakkında ceza kararı verildi.

Olayın Detayları

BÜFENİN SAHİBİ ÇİFT: SORUMLULUK PAYLAŞIMI
St. Gallen Kantonu’nda faaliyet gösteren büfenin işletmeciliğini, 2022 yılından bu yana 33 yaşındaki Afgan bir kadın eşiyle birlikte yürütüyor. Kadın, büfenin resmi panetli sorumlusu ve işletme sahibi olarak kayıtlıyken, eşinin işletme müdürü ve aşçı olarak çalıştığı belirtildi.

Afganistan kökenli kadın, eşiyle birlikte 2022’den bu yana işlettiği büfede hijyen kurallarını ihmal etmekle suçlanıyor. Mart ayında bir müşteri, döner yedikten sonra mide bulantısı ve ishal şikayetiyle yerel gıda denetim kurumuna başvurdu. Bunun üzerine 15 Mart’ta yapılan incelemede, alınan iki gıda örneğinde ciddi bakteriyel kontaminasyon bulundu. Özellikle döner etinde, gıda zehirlenmesine neden olan Staphylokokken-Enterotoxin ( Stafilokok enterotoksin )bakterisi tespit edildi.

5 Çocuk Hastaneye Kaldırıldı

İlk olaydan sadece birkaç gün sonra, 16 ve 17 Mart’ta iki farklı çocuk grubu da aynı büfede döner yedi. Beş çocuk gıda zehirlenmesi geçirerek St. Gallen Çocuk Hastanesi’ne kaldırıldı. Hastane, durumu yetkililere bildirerek acil inceleme talep etti. 18 Mart’ta yapılan ikinci denetimde, yine bozulmuş döner eti ve hijyen eksiklikleri tespit edildi.

Hijyen Sorunları ve İhmal

Denetimlerde şu eksiklikler belirlendi:

• Gıda maddelerinin üzerinde tarih damgası bulunmaması
• Ürünlerin izlenebilirliğinin sağlanamaması
• Sıcaklık kontrol kayıtlarının eksik olması
• Gıda saklama koşullarının standartlara uygun olmaması

Yetkililer, hijyen eksikliklerinin düzeltilmesi için talimat verse de, 18 Mart’tan sonraki denetimlerde de bu eksikliklerin giderilmediği tespit edildi.

Savcılık Kararı ve Ceza

St. Gallen Savcılığı, büfe sahibini “sağlığı tehdit eden dikkatsiz gıda muamelesi”, “hijyen kurallarına uymama” ve “izin dışı gıda işleme” suçlarından mahkum etti. St. Gallen Savcılığı tarafından hazırlanan ceza kararında, büfe sahibinin ihmalkar davranışları neticesinde sağlık sorunlarının ortaya çıktığı açıkça ifade edildi. Savcılık, “Büfe sahibi, Dana etinden oluşan döner etinin uygun olmayan koşullarda saklanması nedeniyle birçok kişinin sağlığını tehlikeye atmıştır. Bu durum, özen yükümlülüğüne aykırı dikkatsizlikten kaynaklanmıştır” açıklamasında bulundu.

Yetkililer, sahibin eşinin hijyen uygulamalarını denetlememesini de sorunun temel nedenlerinden biri olarak değerlendirdi.

St. Gallen Savcılığı, büfe sahibinin gerekli özeni göstermediğini ve bu durumun olayların önlenmesine engel olduğunu vurguladı. “Mevcut koşullar altında, eşinin çalışma yöntemini kontrol ederek bu durum önlenebilirdi” ifadelerine yer verildi. İlk denetimde, hijyen uygulamalarındaki eksikliklere dikkat çekildiği belirtilirken, “Buna rağmen, üçüncü denetime kadar eksiklikler giderilmedi. Bu nedenle, sorumlu kişi bu ihlalleri en azından bilerek kabul etmiştir” değerlendirmesi yapıldı.

Kadın, 40 günlük hesaplamayla günlük 130 Frank’tan toplam 5200 Frank bedelli ertelenmiş para cezasına çarptırıldı. Bu ceza, iki yıl içinde başka bir suç işlemediği takdirde tahsil edilmeyecek. Ancak, kesinleşmiş 3000 Frank para cezası ve 450 Frank tutarındaki yargılama masraflarını ödemesi gerekiyor. Kararın henüz kesinleşmediği bildirildi.

Halk Tepkisi

Olay, bölge halkında büyük tepki yarattı. Sosyal medyada gıda güvenliğine dair sıkı denetim çağrıları yapılırken, yetkililer hijyen standartlarının daha dikkatli denetlenmesi gerektiğini vurguladı. Gıda zehirlenmesi yaşayan çocukların sağlık durumunun stabil olduğu ve taburcu edildikleri açıklandı.

#StGallen #GıdaZehirlenmesi #HijyenSorunları #ÇocukSağlığı